Tokom oružanih sukobava devedesetih prošlog veka na prostoru bivše Jugoslavije nestalo je oko 40.000 ljudi a još se traga za njih oko 11.000, podaci su Međunarodne komsije za nestala lica. Najveći broj nestalih registruje Bosna i Hercegovina (oko 7.580), zatim Hrvatska (oko 1.750) i južna srpska Pokrajina (oko 1.600).
Prema pouzdanim izvorima sa područja bivše Jugoslavije iz ratova devedesetih više od 4.000 ekshumiranih posmrtnih ostataka još nije identifikovano (oko 3.000 u BiH, oko 900 u RH i oko 300 na KiM). Kada bi se svi ekshumirani i identifikovali, broj nestalih bi se smanjio za više od trećine.
Na sajtu Uprave za zatočene i nestale, koja deluje pri hrvatskom Ministarstvu branitelja, navodi se da Republika Hrvatska još traga za 1.744 osobe nestale u “domovinskom ratu”, što uključuje i područje bivše RSK. Hrvatska strana polazi od podataka navedenih u poslednjoj Knjizi nestalih na području Hrvatske, koju je MKCK objavio 2015. godine, u kojoj se na dan 1. maja 2015. nalazilo 2.138 nerasvetljenih sudbina na području Hrvatske.
U Bazi podataka aktivnih slučajeva osoba nestalih u sukobima na području bivše Jugoslavije, u trenutku objavljivanja (2022. god) na područje Hrvatske i RSK odnosilo se oko 2.200 unosa, od čega ih se polovina podudarala sa “Veritasovom” evidencijom.
Na današnji dan, prema “Veritasovim” podacima, među 8.631 do sada verifikovanih žrtava Srba sa područja Hrvatske i bivše RSK, uključujući i pripadnike JNA i dobrovoljce, iz rata devedesetih, nalazi se 1.490 osoba čije sudbine još nisu rasvetljene, među kojima je 1.065 (71%) civila i 425 (29%) žena. Najviše ih je nestalo u poslednjoj ratnoj godini – 736 (49%), a zatim u prvoj – 600 (40%).
Međutim, više od trećine sa tog spiska ne nalazi se u pomenutoj Knjizi nestalih za područje Hrvatske a više od četvrtine u pomenutoj Bazi podataka aktivnih slučajeva osoba nestalih u sukobima na području bivše Jugoslavije.
Počev od 2000. godine iz zajedničkih, masovnih i pojedinačnih grobnica, uključujući i ekshumacije u organizaciji samih porodica, ekshumirano je ukupno 1.696 posmrtnih ostataka Srba sa područja Hrvatske i bivše RSK, uključujući i one koji su sa njima živeli i ratovali na njihovoj strani, od čega je do sada identifikovano 1.353 posmrtna ostataka, dok ih još 343 čeka na identifikaciju.
VERITAS trenutno raspolaže podacima za više desetina poznatih i potencijalnih mesta ukopa sa oko 200 posmrtnih ostatka na području Hrvatske, pokopanih uglavnom pod oznakom “nepoznat”, koji i trideset godina po prestanku rata, isključivo zbog opstrukcije hrvatske strane, čekaju na ekshumaciju.
Porodice nestalih osoba imaju pravo saznati istinu o sudbini svojih najmilijih, društvo ima pravnu i moralnu obavezu pomoći im u njihovom traganju. To je moguće samo uz aktivnu saradnju porodica nestalih sa nadležnim organizacijama i institucijama.
Međunarodni dan nestalih je prilika i da se javnost podseti na patnju i bol porodica nestalih, ali i poziv porodicama da izvrše i svoju obavezu – otvore zahtev za traženje i daju krv za DNK, bez čega nema uspešne potrage.
U Beogradu i Banjaluci, 29.08.2025.
P R E D S E D N I K
Savo Štrbac
Povezani tekstovi
