Analizirajući zapisnike sa skupštinskih zasedanja bosanskih Srba, veštak optužbe Robert Donja zaključio da je dokumentom poznatim kao “Šest strateških ciljeva” bilo predviđeno zauzimanje delova BiH sa značajnim procentom nesrpskog stanovništva i povlačenje granice zamišljene države bosanskih Srba prema Muslimanima i Hrvatima, ali bez granice prema Srbiji. Ciljeve osmislili Karadžić, Krajišnik i Koljević, a sprovodio Mladić
Američki istoričar Robert Donja/Donia počeo je danas svoje petnaesto, verovatno i poslednje, svedočenje pred Tribunalom, ovoga puta na suđenju Ratku Mladiću. Na zahtev optužbe sačinio je dva izveštaja – prvi sa naslovom “Pozadina, politika i strategija opsade Sarajeva” i drugi “Bitni izvodi iz rasprava skupštine bosanskih Srba od 1991. do 1996. godine”. Kao penzionisani profesor američkog Univerziteta Mičigen/Michigan sa doktoratom na temu bivše Jugoslavije, u izveštajima je izneo svoje zaključke o uzrocima, ciljevima i toku rata u BiH sa posebnim fokusom na ulogu optuženog Mladića.
Svedok je u glavnom ispitivanju samo potvrdio da je autor izveštaja o Sarajevu, a tužiteljica Bajbls/Bibles je pitanja usmerila na izvode iz skupštinskih rasprava, ukazujući da je na sednici od 12. maja 1992. godine, kada je osnovana Vojska Republike Srpske a Mladić imenovan za njenog komandanta, predstavljen dokument poznat pod nazivom “Šest strateških ciljeva” u kojem su definisane ratni ciljevi bosanskih Srba. Budući da ciljevi na skupštini nisu formalno usvojeni, tužiteljica je predočila službeni glasnik Republike Srpske iz novembra 1993. godine u kojem je, kako je objasnio Donja, objavljeno da ih je “država zvanično priznala”.
Prvi cilj predviđa “državno razgraničenje” srpskog od druga dva naroda u BiH i svedok kaže da ta formulacija nije najjasnija, odnosno da se ne zna da li se predviđa samo povlačenje granice među zamišljenim državama ili i razdvajanje nacionalnih zajednica tom granicom. Analizirajući predratne i ratne skupštinske nastupe najviših funkcionera bosanskih Srba, uključujući i predsednika Radovana Karadžića, američki istoričar je zaključio da je plan bilo “potpuno razdvajanje naroda” tako što bi Srbi bili u zamišljenoj srpskoj državi, a Hrvati i Muslimani sa druge strane te granice.
Preostalih pet ciljeva definiše geografski okvir srpske države sa granicama na Neretvi i Uni, ali bez granice na Drini, koridorom u Posavini, delom podeljenog Sarajeva i izlazom na more. Da bi se to ostvarilo bilo je, objašnjava svedok, neophodno ovladati opštinama koje su bile većinski nesrpske ili su, i pored srpske većine, imale veliki procenat muslimanskog i hrvatskog stanovništva. Svedok u izveštaju u kazuje da je i sam Mladić bio svestan da je zauzimanje tako definisane teritorije podrazumevalo zločine nad muslimanskim i hrvatskim stanovništvom. Podsetio je na nastup optuženog na pomenutom skupštinskom zasedanju 12. maja 1992. godine kada je izrazio zabrinutost u pogledu osvajanja nesrpskih područja i otvoreno rekao: “Ja ne znam kako će gospodin Krajišnik i gospodin Karadžić to objasniti svetu, to je ljudi genocid”.
Analizirajući leksiku skupštinskih govora, Donja je uvideo da dati slučaj predstavlja jedan od dva pominjanja reči “genocid” kada se govorilo o nesrbima, dok je 12 puta pomenut genocid nad Srbima. Po njegovom mišljenju, nacionalisti su verovali da “etnička priroda i karakter” srpskog naroda ne dozvoljava mogućnost da oni budu počinioci genocida.
Kao glavne ideologe strateških ciljeva svedok vidi tri vodeća političara bosanskih Srba – Radovana Karadžića, Momčila Krajišnika i Nikolu Koljevića, a kao glavnog izvođača na terenu, uprkos početnom protivljenju, Ratka Mladića. On ne poriče da je između Mladića s jedne i političkog vrha s druge strane bilo “napetosti i sukoba”, ali smatra da su radili na ostvarenju istih ciljeva i da je optuženi “sprovodio” politiku Karadžića i njegovih saradnika. Podsetio je da je Mladić više puta na skupštinskim zasedanjima tokom rata navodio da je “vrlo privržen” ostvarenju strateških ciljeva.
U drugom delu današnjeg zasedanja počelo je unakrsno ispitivanje koje vodi Mladićev branilac Branko Lukić.
Povezani tekstovi
