Srpska zajednica u Hrvatskoj sprovela je demografsko istraživanje koje je potvrdilo zabrinutost za sudbinu srpske manjine, kod koje su dvostruko snažniji inače izraženi procesi depopulacije i demografskog starenja u odnosu na celokupno stanovništvo u Hrvatskoj.
Dugoročni procesi i tendencija smanjenja broja žena u fertilnoj dobi ukazuju da srpska zajednica nema snagu za demografsku revitalizaciju i da trenutna situacija vodi nastavku demografske depopulacije, sažela je svoje nedavno istraživanje Sanja Klempić-Bogadi sa zagrebačkog Instituta za istraživanje migracija.
Rukovodstvo Srpskog narodnog vijeća (SNV), koje je finansiralo istraživanje, svesno je negativnih procesa, na šta su upućivale brojne statistike, poput one da je u Hrvatskoj 2021. utvrđeno 900.000 stanovnika manje u odnosu na 1991. a da su polovina toga – Srbi.
Predsednik SNV-a Boris Milošević rekao je da su istraživanjima želeli da naučno saznaju šta se iza toga krije, kako bi mogli da planiraju projekte koji bi umanjili negativne trendove.
Negativni prirodni i migracijski bilans
Veći broj umrlih od rođenih, za srpsku zajednicu je kontinuiran već od sredine osamdesetih, kazala je demograf Sanja Klempić-Bogadi prilikom predstavljanja knjige “Zajednica zaslužuje budućnost – Demografska slika i budućnost Srba u Hrvatskoj”, prenosi Hina.
Knjiga je izišla u idanju SNV-a i kuće Jesenski – Turk, a u njoj su izloženi rezultati istraživanja.
Migracije, negativni migracioni bilans, to jest veći broj iseljenih od doseljenih, takođe je ključna komponenta koja je oblikovala demografske procese srpske zajednice u poslednjih 30 godina.
Klempić-Bogadi navodi da su jedan od elemenata i migracije u Evropsku uniju, u kojoj su učestvovali svi državljani Hrvatske, pa tako i značajan broj Srba iz Hrvatske.
Na sve to dolazi treći element, etnička mimikrija i asimilacija srpskog stanovništva, koja je u Hrvatskoj još jako prisutna, ističe demografkinja uz napomenu da je visina etničke mimikrije i koliko ljudi se asimiliralo, prepreka u otkrivanju migracijskog salda Srba u Hrvatskoj, prenosi Hina.
Dodaje se da u ruralnim zajednicama svi sve znaju i u njima je asimilacija mnogo manja, dok se u gradovima veliki broj Srba asimilira, posebno ljudi iz meštovitih brakova. U slučaju braka s pripadnikom većinskog naroda, verovatnoća izjašnjavanja većinskoj narodnosti je veća, dodaje demografkinja.
Pored slabe dobne i obrazovne strukture, života u ruralnim delovima s lošim saobraćajnim prometnim vezama, udaljenim medicinskim centrima i drugim činiocima kvaliteta života, neki društveno-politički pritisci ljude dovode u situaciju da se ne osećaju slobodno da se u Hrvatskoj izjasne kao Srbi, zaključila je demografkinja.
Milošević je iz svog iskustva potvrdio problem etničke mimikrije i asimilacije.
„U Zagrebu srećem ljude srpske nacionalnosti koji mi otvoreno kažu da se skrivaju. Razlog je stvaranje društvene i političke klime koja Srbe stigmatizira i stavlja im kolektivnu krivicu, protiv čega je jako teško boriti se“, rekao je Milošević.
Sociološkinja: Stavovi Hrvata prema Srbima iz Hrvatske – nisu negativni
Sociološkinja Margareta Gregurović je, pozivajući se na istraživanje stavova hrvatskih građana prema pripadnicima nacionalnih manjina, rekla da su jedino prema Srbima koji žive u Hrvatskoj stavovi ostali isti, odnosno nisu negativni. Za sve ostale grupe su se stavovi 2024. u odnosu na prethodna dva istraživanja pomerili u negativnom smeru.
Prema njenoj oceni, hrvatski građani koji možda iskazuju pozitivnije stavove su visoko obrazovani, oni koji žive u urbanim sredinama i u istočnom delu zemlje. To su takođe simpatizeri levih političkih stranaka i onih koji su politički naklonjeni izražavanju pozitivnih stavova prema manjinama.
Na osnovu postojećih demografskih indikatora može se pretpostaviti da će demografska budućnost Srba u Hrvatskoj biti znatno nepovoljnija nego već vrlo nepovoljna budućnost ukupne populacije Hrvatske, rečeno je i postavljeno pitanje kako oslabiti te procese.
Sagovornici vide mogućnost u doseljavanju stanovništva koje bi ublažilo demografski slom.
Sanja Klempić Bogadi ne vidi perspektivu u takozvanom drugom povratku Srba, odnosno povratku dece iseljenih Srba.
Ona navodi da se prvo postavlja pitanje kolko je njihova veza s Hrvatskom realna.
„Dalje, mnogi ljudi su otišli iz ruralnih naselja, žive u gradovima i ne žele se više vratiti u ruralna naselja. Stariji su imali jaku vezu sa svojom lokalnom zajednicom, tradicijom i slično, ali od mladih to ne možemo očekivati“, kazala je i ocenila da ako nema ekonomske aktivnosti koja bi ih zadovoljila, dinamičnih poslova, teško da će se neko doseliti samo zato što ima imanje u Ravnim kotarima.
Boris Milošević vidi mogućnosti useljavanja Srba iz Srbije i Bosne i Hercegovine, koji dolaze u Hrvatsku da rade.
„Ima ih jako mnogo, pogotovo preko sezone. Izglede umanjuje što je Hrvatska ušla u Evropsku uniju i što su strožija pravila o boravku i sticanju državljanstva. Ali, njihova integracija ovde je vrlo jednostavna i oni se vrlo brzo mogu uklopiti, da nije papiroloških problema“, kaže Milošević.
Povezani tekstovi
