Hrvatski ministar spoljnih i evropskih poslova Gordan Grlić Radman u intervjuu podgoričkim “Vijestima” još jednom je ponovio da “ne postoji i nikad nije postojao nikakav “logor Lora”, da to nije otvoreno pitanje, već “narativ koji cilja na izjednačavanje agresora i žrtve”.
“Sve oko događanja u zatvoru u Lori je procesuirano i presuđeno, te je u domenu pravosudnog postupanja, što niti je moguće, niti potrebno komentarisati”, rekao je Grlić Radman.
Izjava hrvatskog ministra samo je još jedna u nizu kojom se od strane hrvatskih zvaničnika minimizira ili čak do krajnjih granica negira surovo postupanje mimo normi međunarodnog ratnog prava, stradanje, mučenje, ubijanje ratnih zarobljenika u logoru Lora u Splitu među kojima je 14 pripadnika Jugoslovenske narodne armije iz tzv. “nikšićko-šavničke grupe”.
Na mestu zločina i dalje nema nikakvog obeležja žrtvama, u blizini je jedino spomenik poginulim pripadnicima 72. bojne Vojne policije HV čiji su pripadnici upravo ubijali i mučili zarobljene Srbe i Crnogorce u logoru. U hrvatskoj javnosti za logor Lora sve češće je u upotrebi cinična definicija da se radilo tek o “konačištu za zarobljenike”.
U međuvremenu Vlada Hrvatske je preko svog ministarstva branilaca finansirala film o Lori, autor je Jakov Sedlar, u kome se takođe negira da je na tom mestu bio logor već vojni zatvor, da nije bilo ni mučenja ni ubistava Srba već “običnih prekršaja ovlašćenja kakvih ima u svim vojnim zatvorima sveta”.
“Znam istinu, ratnog zločina u Lori nije bilo”, izgovara u ovom filmu Zlatko Čipčić, predsednik Udruženja veterana 72. Bojne vojne policije.
Iako je prema zvaničnim hrvatskim podacima kroz Loru od 1992. do 1997. godine prošlo 1.005 registrovanih zatvorenika, a stvaran broj je, po tvrdnjama nekih NVO, daleko veći, jer oni određeni za likvidaciju nisu ni uvođeni u knjige, u pomenutom filmu prikazane su uske zatvorske ćelije uz pitanje – “kako se mogu počiniti zločini u tako uskim prostorima”…
Konsultovan je i istoričar Josip Jurčević za koga je “cela priča” deo “specijalnog rata protiv Hrvatske”. Jurčević se ponudio i da učestvuje u odbrani optuženih za zločine u Lori a kad ga je sud odbio, pošto nije bio tamo, “isitnu” je izneo u filmu o 72. bojni.
Sudija Slavko Lozina koji je doneo prvu osloboađajuću presudu za optužene u slučaju Lora, takođe se pojavljuje u filmu. Ovaj sudija poznat je po poruci vojnim policajcima iz 72. bojne – “uz čestitke prilažem po zakonu i božjoj pravdi utemeljenu presudu da vaši pripadnici nisu zločinci, već heroji koji su odbranili Lijepu našu. Bog vas blagoslovio. Vaš sudac Lozina”.
“Za zločine u ovom logoru hrvatski sudovi su do sada kroz dva predmeta („Lora 1” i „Lora 2”) osudili osam pripadnika vojne policije HV na ukupno 57 godina zatvora zato što su, „bez ikakvog pravnog osnova, držali veći broj zatočenih civilnih osoba, uglavnom srpske nacionalnosti… pri tome su vređali njihovo ljudsko dostojanstvo, ponižavali ih, fizički i psihički zlostavljali, i telesno kažnjavali – sve do usmrćenja nekih od njih” (dva civila i tri pripadnika JNA u prvih nekoliko meseci)”, navodi u autorskom tekstu koji je nedavno prenela “Politika”, Savo Štrbac iz dokumentaciono-informativnog centra “Veritas”.
Početkom februara ove godine, u Specijalnom državnom tužilaštvu Crne Gore, po zamolinici Županijskog državnog odvjetništva iz Splita ispitan je Žabljačanin Veselin Bojović, jedini preživli iz nikšićko-šavničke grupe rezervista koji su surovo mučeni a 14 njih pobijeni u Lori.
Bojović je sa još 12 vojnika i dvojicom oficira zarobljen 12. aprila 1992. godine na putu od Mostara prema Čapljini, prebačeni su najpre u Metković a zatim u vojno-istražni centar Lora. U Lori je ostao 125 dana gde je doživeo nebrojena prebijanja, mučenja, maltretiranja, ispitivanja…
Od 15 zarobljenih, 13 je ubijeno u Lori. Na spisku su Dušan Barović, Luka Gazivoda, Borivoje Zirojević, Ranko Vujović, Dragoman Doknić, Dragan Jakovljević, Pavle Popović, Miloš Perunović, Ratko Simović, Neđeljko Janković, Miljan Šušić, Radivoje Petković i Radomir Vulić, a Luka Adžić koga je živog našao Međunarodni crveni krst samo nekoliko meseci kasnije preminuo je u Nikšiću od posledica teškog zlostavljanja.
Na različitim lokacijama u Bosni i Hercegovini, kod Duvna, Mostara i Trebinja godinama kasnije nađeni su posmrtni ostaci 12 ubijenih, a telo Miloša Perunovića još nije pronađeno.
Veselin Bojović za “Vijesti” je naveo da bi “prepoznao svakog od čuvara”, za koje tvrdi da su organizovali i sprovodili neviđenu torturu nad njim i ostalim zarobljenicima u logoru “Lora”.
“Boli me to, ostao sam jedini živ iz Crne Gore. Svjestan sam toliko da mogu još, čini mi se, sve da ispričam. Sjećam se šta su radili upravnik logora Tomo Duić, Ante Gudić, Emilio Bungur… Ma poznao bi svakog. Vjerujte, to su zlotvori, to nijesu ljudi”, ispričao je svojevremeno Bojović za podgoričke “Vijesti”.
I dan danas posebno pamti kako kaže jednu noć, i brojne jauke, molbe – “ubijte me, ubijte…”.
“Zid nas je dijelio. Cijele noći trajalo je mučenje, dopirao je jauk, zapomaganje… poznao sam crnogorski naglasak. Narednog dana je sve utihnulo, a mene su stražari pozvali da sa još jednim očistim te prostorije gdje su mučeni. Tu je bila krv na sve strane, djelovi tijela…”, prisjetio se Bojović, kojem je, prenose “Vijesti” jedan od stražara, kako tvrdi, rekao:
“Tvoji su zemljaci sad u hladnjači”.
O torturama u Lori Bojović je govorio i u filmu “Zlo proljeće 1992. Godine”, TV Nikšić.
“Prema Bojovićevom kazivanju datom u pomenutom crnogorskom dokumentarcu, jedan od neposrednih izvršilaca zločina u „Lori” bio je upravnik logora Tomislav Duić, od koga je i on dobijao najviše batina. Za glavnog neposrednog izvršioca torture nad Lukom Adžićem, rezervistom iz Nikšića, Bojović imenuje Tanju Duić (danas „proslavljena” hrvatska spisateljica pod prezimenom Bjelobrajdić), tadašnju Duićevu suprugu. Opisuje da je mučenje vršeno tako što je Duićeva Adžića bacala pod noge, gazila, uvlačila u kućicu za pse, terala da reži dok drugi zatvorenici na njega laju. Od strane čuvara primorani su da se bodu noževima, da jedni druge šamaraju, jer ako ne udare dovoljno jako, dobijali bi udarce pendrecima, dok su im žice improvizovanog telefona priključivali na polni organ, gde se prilikom zavrtanja stvarala indukcija”, navodi u autorskom tekstu Štrbac dodajući da su u Loru “dovođeni zarobljeni civili i vojnici s područja BiH, ali i srpski civili iz Splita i okolnih mesta, te u manjem broju i zarobljeni vojnici i civili s područja bivše RSK”, navodi Štrbac.
“U celoj priči oko Sedlarovog dokumentarca nevažni su i autor i veterani, jer se od njih, s obzirom na istorijat Sedlarovih filmskih ostvarenja (jedno od njih je i „Jasenovac – istina”) i na javne istupe branitelja u vezi s „Lorom”, od njih nije moglo ništa bolje ni očekivati. Ovde je, zapravo, najvažnija uloga države Hrvatske, koja je preko ministarstava branitelja i odbrane, kao bitnih delova izvršne vlasti, zauzela bitno drugačiji stav od pravosnažnih presuda sopstvenih sudova, finansirajući narativ da su ratni zločini u logoru „Lora” nepostojeći, a zatvorske kazne počiniocima suvišne i nepravedne”, zaključuje Štrbac.
Inače, Specijalno državno tužilaštvo (SDT) nije odgovorilo “Vijestima” da li se i od kada u Crnoj Gori vode izviđajni postupci o slučaju “Lora 3”, te da li je i kada SDT po zamolnici splitskih kolega dostavljalo dokumentaciju Hrvatskoj, koja se tiče državljana Crne Gore…
“Vijesti” podsećaju da je na skupštinskom Odboru u februaru 2023. godine, kada je upućena inicijativa da Vrhovno državno tužilaštvo revidira Sporazum tužilaštava Crne Gore i Hrvatske o saradnji i gonjenju počinilaca ratnih zločina, specijalna tužiteljka Tanja Čolan Deretić saopštila je da je predmet oko “Lore 3” formiran još 2009. godine.
Ona je tada navela da je u Odjeljenju Vrhovnog državnog tužilaštva saslušano 11 osoba i da su iskazi 2012. proslijeđeni Županijskom državnom odvjetništvu u Splitu.
Od tada je prošlo 13 godina…
Povezani tekstovi
