O filmu Antuna Vrdoljaka “General”, koji je premijerno prikazan na otvaranju ovogodišnjeg Pulskog festivala, u hrvatskim medijima razvila se žestoka polemika. Hrvatska predsednica, koja je bila počasna gošća na premijeri, poručuje: “Mislim da je od iznimne važnosti prikazati rat onakvim kakvim je bio i samog generala Antu Gotovinu, koji je imao tu vojničku čast i koji je brinuo o svemu”.
S druge strane filmski kritičar Jurica Pavičić u svojoj kolumni u “Jutarnjem listu” piše: “Vrdoljakov je ‘General’ – ukratko – ispunio samo jednu svrhu. Ta je svrha ideološka. Cilj ovog filma je bio taj da bude ideološki performativ, da ritualno oblikuje službenu verziju hrvatske novije povijesti kroz lik idealnog hagiografskog reprezentanta. A kao i svi filmovi kroz koje trbuhozbori ideologija, i ‘General’ je suv, siv i dosadan”.
Portal “Indeks” objavljuje komentar Hrvoja Marjanovića koji kaže: “Bez previše filozofije, film je staromodan, na momente neizdrživo patetičan, prepun klišeja i unakažen više nego nespretnom montažom. “Međutim, u “Indeksovom” video zapisu većina gledalaca hvali film dajući mu ocene “izvrstan”, odličan “najbolji o Domovinskom ratu”, “verno prikazan lik generala Gotovine”…
Film traje 2 sata i 43 minita, koštao je državu oko 3 milijuna evra, generala glumi hrvatski glumac sa zavidnim holivudskim stažom Goran Višnjić, inače režiserov zet, a bit će prikazana i serija u trajanju od oko 8 sati materijala.
Film je posvećen hrvatskom generalu Anti Gotovini, čija biografija je zaista filmična: Sa 17 godina iz rodne Dalmacije brodom beži u Francusku, gde godinu dana kasnije postaje legionar, pod drugim imenom, i ratuje po Africi narednih osam godina. Zatim odlazi u Južnu Ameriku, gde narednih desetak godina, pod trećim imenom, biva instruktor. U Hrvatsku se vraća 1991. sa činom narednika stečenog u Legiji stranaca, da bi na kraju rata, sa činom generala, komandovao sa operacijom “Oluja”. Nakon što ga je 2001. Haški tribunal optužio za ratne zločine počinjene nad Srbima u “Oluji”, gubi mu se trag sve do hapšenja na Kanarskim ostrvima u decembru 2005. U prvom stepenu osuđen je na 24 godine zatvora, da bi ga žalbeno veće u novembru 2012. oslobodilo svih optužbi. Po izlasku iz haškog zatvora u hrvatskoj je dočekan kao nacionalni heroj sa oreolom žrtve, koja je nevina provela u zatvoru skoro sedam godina. Bio je teško ranjen u Africi, ženio se i u Južnoj Americi i po povratku u Hrvatsku , više puta mu je suđeno u Francuskoj za krivična dela oružane pljačke, iznude i otmice. Sada se u rodnoj Dalmaciji bavi uzgojem morskih proizvoda…
Vremešni režiser filma, Antun Vrdoljak (88), poznati je hrvatski filmski i televizijski glumac, režiser, producent i nacionalistički političar. Glumio je u dvadesetak filmova i koprodukcijskih projekata. Za ulogu ratne žrtve u filmu ”Rat” (1960.) Veljka Bulajića nagrađen je Zlatnom arenom na festivalu u Puli. Njegovi najuspješniji filmovi su “Kad čuješ zvona“ iz 1969. (nagrada publike “Jelen” u Puli) i u “U gori raste zelen bor” iz 1971. (Velika srebrna arena i “Jelen” u Puli), oba sa tematikom iz NOB-a.
Devedesetih je postao jedan od najbližih prijatelja i saradnika Franje Tuđmana. Ceo rat je bio direktor HRT-a, a njegov mandat je obeležen kontraverzama vezanim uz korištenje državne televizije isključivo kao propagandno sredstvo Tuđmanovog režima, čistkama srpskih i političkih nepodobnih kadrova, kao i optužbe da je za vreme rata promovisao govor mržnje..
Ako je verovati onima koji su film odgledali, malo šta je u filmu prikazano iz bogatog avanturističkog generalovog života van Hrvatske, uključujući i hašku epizodu. Film se uglavnom bavi ratnim putem generala u “domovinskom ratu”, predvodeći goloruki narod protiv mnogostruko jačeg “srpskog agresora” i u toj neravnopravnoj borbi uspeva da bude i ostane “moralna vertikala”, kojoj je na prvom mestu poštivanje ženevskih konvencija. Baš onako kako su ga učili na legionarskoj obuci i kako je on učio buduće legionare po Južnoj Americi (?!). Mudro je preskočiti njegovu legionarsku, kriminalnu i hašku fazu i prikazati ga kao sveca, kako bi film “što jače odjeknuo u svetu i gledaocima pružio istinu o ratu devedesetih, ne samo o generalu već generalno o Hrvatskoj vojsci”, čemu se nada i hrvatska predsednica K. Grabar-Kitarović.
Holivudska formula (crno – belo) za uspeh je poznata: ideološki ostrašćen režiser, svetski poznati glumci i mnogo (državnih) para. Koga briga za istinu?
Politika, 18. jul 2019, štampano izdanje
