Dokumentaciono-informativni centar “Veritas” upozorava da se sutra, 7. decembra, navršava 27 godina od jednog od najmonstruoznijih zločina počinjenih tokom rata u Hrvatskoj – ubistvo srpske porodice Zec u centru Zagreba.
- Ovo je slučaj koji je u potpuno rasvetljen i koji govori o monstruoznosti obračuna prema srpskoj zajednici u velikim gradovima na početku rata u Hrvatskoj. Pripadnici rezervne jedinice MUP Hrvatske, kojom je komandovao Tomislav Merčep likvidirali su Mihajla Zeca (38), njegovu suprugu Mariju (36) i njihovu dvanaestogodišnju kćerku Aleksandru – ocenjuje Savo Štrbac, direktor “Veritasa”.
Ubistvu je prethodilo Merčepovo naređenje da se zbog navodnih veza sa pobunjenim Srbima privede Mihajlo Zec.
- Prilikom privođenja, uveče oko 23 sata, ispred njegove kuće u Poljaničkoj ulici na Trešnjevci, ubio ga je Siniša Rimac, navodno u pokušaju bega. Nakon Mihajlove likvidacije, Munib Suljić se vratio u Mihajlovu kuću, odakle je izveo njegovu ženu Mariju i njihovu kćer Aleksandru. Najpre ih je odveo u hotel “Panorama”, a odatle na Sljeme gde ih je pobio iz vatrenog oružja, a nakon toga naredio ostalim pripadnicima jedinice da leševe bace u jamu za đubre i zatrpaju. Nekoliko dana posle likvidacije, njihove leševe je pronašao Marijin brat Zlatko Mesić, i sam pripadnik MUP Hrvatske. Aleksandrina sestra Gordana i brat Dušan, uspeli su preživeti, jer su se posakrivali po kući i tako promakli ubicama – navodi Štrbac.
Mada je ovaj zločin veoma brzo otrkiven, a zagrebačka policija uhapsila počinioce koji su tada i priznali ubistvo, ovaj slučaj je zbog proceduralnih grešaka obustavljen i više nikada nije obnovljen.
- Mada su ti Hrvati priznali zločine, pa čak i policiju odveli na mesto gde su zakopali tela njima više nikada nije suđeno za to delo uz obrazloženje da se ne može dva puta suditi po istoj osnovi. Oni su na kraju procesuirani za neke druge zločine počinjene na Pakračkoj poljani – kaže Štrbac.
Slučaj Zec je “mirovao” sve do 2004, kada je hrvatska Vlada pod pritiskom međunarodne zajednice najpre donela odluku da se preživeloj deci, Gorani i Dušanu dodeli 200.000 evra. Ovaj novac je dodeljen kao “pomoć za podmirenje dotadašnjih troškova života, jer su kao maloletna deca ostali bez roditelja i bez ikakvih sredstava za život”.
Dve godine kasnije, Županijski sud u Zagrebu je nepravosnažno osudio Tomislava Merčepa, tadašnjeg komadanta rezervne jedinice MUP-a RH na 5 i po godina zatvora zato što “nije sprečio sebi podređene da vrše nezakonita hapšenja, zlostavljanja i ubijanja 31 civila dovedenih iz Zagreba, Kutine, Ribnjaka, Janje Lipe, Bujavice, Međurića, Zbjegovače i Pakračke Poljane, od kojih je 23 usmrćeno”, da bi Vrhovni sud kasnije tu presudu preinačio na dodatnih sedam godina zatvora koje Merčep umesto u zatvorskoj ćeliji, povremeno “izdržava” u elitnoj banji Krapinske toplice.
- Iz činjeničnog opisa presude izostavljeno je 20 žrtava za koje se nije moglo utvrditi ko ih je hapsio i likvidirao. Među ubijenima za koje je Merčep osuđen navedena su i imena Mihajla, Gordane i Aleksandre Zec – navodi Štrbac.
Film o ubijenoj deci
Savo Štrbac podseća da su u spomen na stradanje dvanaestogodišnje srpske devojčice, hrvatski reditelj Oliver Frljić i dramaturg Marin Blažević napravili pozorišnu predstavu “Aleksandra Zec”, posvećenu svakom detetu, žrtvi rata čija premijera je bila 2014. u Rijeci.
- Četiri godine kasnije, snimljen je i dokumentarni film, takođe hrvatskog autora Nebojše Slijepčevića, koji prati pripreme i probe za pozorišnu predstavu “Aleksandra Zec”, koji se bavi temama nacionalizma i ksenofobije, odnosno promatra uticaj hrvatskog društva i javnog diskursa na živote prvenstveno dece srpske nacionalnosti, koja su rođena u Hrvatskoj u godinama nakon završetka rata.
Povezani tekstovi
