Sutra se navršavaju 24 godine od etničkog čišćenja i ubijanja Srba iz 26 sela Požeške kotline u Hrvatskoj, a za to još niko nije procesuiran ni pred međunarodnim, niti pred domaćim sudovima – saopšteno je iz Dokumentaciono-informativnog centra “Veritas”.
Etničko čišćenje 26 sela Požeške kotline, od kojih su 23 potpuno uništena, sprovedeno je po pisanoj naredbi državnog organa Hrvatske, prvoj i jedinoj u Evropi posle Drugog svjetskog rata.
Tačno u podne, 29. oktobra 1991. godine, pripadnici civilne zaštite i policije počeli su sprovoditi Naredbu o evakuaciji svih meštana iz 26 sela, sa isključivo ili pretežno srpskim stanovništvom, smeštenih u Požeškoj kotlini, podno Papuka i Psunja, koju je dan ranije doneo Krizni štab opštine Slavonska Požega.
Prema pisanoj naredbi, koju je potpisao Ante Bagarić u svojstvu predsednika kriznog štaba, koja je dan ranije okačena na javnim mestima, evakuacija se sprovodi “u cilju zaštite njihovih života” i omogućavanja uspešnije odbrane odbrambenih položaja hrvatskih snaga na tom području od “četničkih terorističkih snaga i jedinica, koje sve više ugrožavaju civilno stanovništvo u zapadnom delu opštine Slavonska Požega”.
Evakuaciju je trebalo sprovesti u roku od 48 časova, a u selima koja je trebalo evakuisati živelo je, po popisu stanovništva iz 1991. godine, 2.120 lica.
Većina stanovnika prozvanih sela odazvala se naredbi i napustila svoje kuće, od kojih neki utočište nalaze kod rođaka u obližnjim selima, a manji broj u hrvatskim selima označenim kao rejoni prikupljanja.
Iako je stanovništvu prilikom evakuacije obećano da će, kada se vrate, naći sve kako su i ostavili, dogodilo se sasvim suprotno i ubrzo posle evakuacije započinje organizovana pljačka svega što je imalo vrednost i što se moglo poneti, a odmah potom i sistematsko paljenje i miniranje srpskih kuća, s očitim ciljem da se prikriju tragovi pljačke i da se stanovnici napuštenih sela u njih više nikada ne vrate.
Deo starijih ljudi, koji nije hteo ili mogao, zbog starosti i bolesti, da napusti svoja sela, stradao je prilikom sistematskog paljenja i miniranja njihovih kuća.
Da bi se hrvatskoj i međunarodnoj javnosti “objasnilo” zašto su opljačkana i zapaljena srpska sela, u javnost je puštena teza da su to uradili sami Srbi prilikom povlačenja kako ne bi pala u hrvatske ruke.
“Videvši šta se desilo sa njihovim imanjima, u strahu za sopstvene živote, većina Srba iz evakuisanih sela kreće za BiH, koja u to vreme još nije bila obuhvaćena ratom, odakle nastavljaju put za Srbiju ili Istočnu Slavoniju, koju su kontrolisali tamošnji Srbi”, navodi se u saopštenju.
Manji broj utočište nalaze u srpskim selima Gornji Vrhovci, Vučjak Čečavski i Šnjegavić, koja su odbila Naredbu o evakuaciji, ali u zoru 10. decembra 1991. godine, ta sela su napale hrvatske snage i osvajaju ih bez otpora, dok stanovništvo beži u BiH.
U čišćenju ovih “nepokornih” sela, uključujući i nekoliko susednih, prema Veritasovim, još uvek nepotpunim podacima, ubijeno je 71 lice srpske nacionalnosti, od kojih su 42 stariji od 60 godina, među kojima je 33 žena.
Samo u jednom danu, 10. decembra 1991. godine, u Šnjegaviću i Vučjaku Čečavskom ubijeno ih je 36 prosečne starosti oko 60 godina, među kojima i 20 žena.
U tim selima su, nakon što je narod iseljen, pripadnici hrvatske vojske opljačkali, minirali i popalili 616 stambenih i 590 privrednih objekata, dok su bez kuća ostala 1.492 lica.
Iz jedne masovne grobnice na rubu sela Šnjegavić u decembru 2000. godine ekshumirano je 13 posmrtnih ostataka, koji su prebačeni u Zavod za sudsku medicinu u Zagrebu, od kojih je do sada devet identifikovano kao žitelji Šnjegavića i Vučijaka Čečavskog.
Od svih žrtava porodice su do sada pronašle, identifikovale i sahranile tek 21 posmrtni ostatak, dok se još uvek na spisku nestalih vodi 50 lica.
Retki povratnici u ova sela još po zgarištima i zaparloženim voćnjacima i njivama nailaze na razbacane ljudske ostatke, ali svoja otkrića, iz straha i nebrige, više i ne prijavljuju nadležnim organima.
“Veritas” je, krajem 2008. godine, svu prikupljenu dokumentaciju o zločinima u selima Požeške kotline dostavio Tužilaštvu za ratne zločine Srbije, koje je te dokaze dostavilo Županijskom tužilaštvu u Slavonskoj Požegi, a ono u avgustu 2011. godine predmet ustupilo Županijskom tužilaštvu u Osijeku, koje još nije donelo konačnu odluku.
Povezani tekstovi
