Hrvatska vojska i policija su u Gospiću i okolnim mjestima, u jesen 1991. godine, uglavnom pod maskama, odvodili srpske civile iz njihovih kuća i stanova i likvidirali ih raznim načinima i na više mjesta.
Likvidirani su uglavnom viđeniji Srbi (sudije, tužioci, direktori, novinari, policajci, penzioneri…) koji su bili lojalni novouspostavljenom hrvatskom “demokratskom” režimu. Prema VERITAS-ovim podacima, u tom periodu i na takav način, ubijeno je najmanje 124 lica srpske nacionalnosti, među kojima i 38 žena, od čega skoro polovina 17. i 18. oktobra. Među likvidiranima su i deset bračnih parova i četiri para po jednog roditelja i djeteta. Do sada su pronađeni i sahranjeni posmrtni ostaci 50 likvidiranih, dok se za ostalima još traga.
Sa likvidacijama srpskih civila bio je upoznat cijeli politički, vojni i policijski vrh hrvatske države. A nakon što su pripadnici JNA, krajem decembra iste godine, pronašli 24 pougljenisana leša srpskih civila u zoni razdvajanja sukobljenih strana, upoznati su, preko poznatih svjetskih medija i humanitarnih organizacija, i predstavnici Međunarodne zajednice, pod čijim “pritiskom” je tadašnji predsjednik RH FRANJO TUÐMAN naredio istragu o tim likvidacijama. Iako su prikupljeni dokazi ukazivali na naredbodavce i izvršioce tih ubistava, slučaj je vrlo brzo stavljen ad acta, a tijela ubijenih su iz primarnih premještani u sekundarne grobnice, koje još uvijek kriju oko osamdeset neidentifikovanih tijela.
Tužilaštvo Haškog tribunala, ubrzo po osnivanju, vodilo je intenzivnu istragu o ovom događaju i slučaj je, prije nego je optužnica podignuta, ustupljen hrvatskom pravosuđu.
Županijsko državno tužilaštvo u Rijeci je u martu 2001. godine podiglo optužnicu protiv pet pripadnika hrvatske vojske i policije zbog ratnog zločina protiv civilnog stanovništva, a teretilo ih se za bezrazložno hapšenje i likvidaciju najmanje 50 lica.
Pravosnažnom presudom Županijskog suda u Rijeci, iz marta 2003. godine, osuđeni su: TIHOMIR OREŠKOVIĆ, tadašnji sekretar Operativnog štaba u Gospiću, na 15 godina, MIRKO NORAC, tadašnji komandant 118. brigade HV-a, na 12 godina i STJEPAN GRANDIĆ, tadašnji komadant II bojne (puka), na 10 godina zatvora. Istom presudom sud je, u nedostatku dokaza, oslobodio Norca, Oreškovića i IVICU ROŽIĆA za likvidaciju trojice Srba iz Karlobaga, koji su 25. oktobra 1991. godine odveženi i ubijeni na lokalitetu Crni Dabar na Velebitu, dok je protiv ČANIĆ MILANA, zbog odustanka tužioca, odbio optužbu.
Prilikom odlučivanja o kazni, sud je kao otežavajuće okolnosti svoj trojici osuđenih cijenio sljedeće činjenice: da su žrtve civili “koji nisu bili pripadnici paravojnih neprijateljskih formacija” i broj “bezrazložno uhićenih i usmrćenih”; da su leševi ubijenih sa lokacije Pazarište premješteni, a leševi ubijenih na lokaciji Lipova Glavica zapaljeni i ostavljeni da ih razvlače životinje, te da je jedan dio tih leševa porazbacan na smetlište Razbojište, a jedan dio odvežen na nepoznato mjesto; da je čak četvero djece ostalo bez oba roditelja, da je ubijena cijela jedna porodica; da je imovina odvedenih i potom likvidiranih civila uništena, a u njihove stanove useljeni drugi ljudi itd., pa se s pravom postavlja pitanje koliko bi jedan hrvatski vojnik trebao da ubije srpskih civila i kojim načinom da bi dobio maksimalnu kaznu zatvora.
Postavlja se i pitanje zašto nisu procesuirani i ostali za koje je “van svake sumnje” u tom sudskom postupku utvrđeno da su planirali, hapsili i učestvovali u likvidacijama gospićkih Srba, po komandnoj ili individualnoj odgovornosti, a takvih je više desetina, od kojih su neki i danas na visokim funkcijama i položajima u hrvatskoj vojsci, policiji i vlasti, kao što se to radi u drugim slučajevima i u drugim državama regiona.
Porodice likvidiranih gospićkih Srba posebno uznemirava i onespokojava saznanje da je, uskoro po pravosnažnosti presude “gospićkoj grupi”, tadašnji predsjednik RH Stipe Mesić pomilovao osuđenog Grandića, ublaživši mu kaznu za dvije godine, koju je već odavno i izdržao; da se osuđenom Norcu, kojem je, u julu 2010. godine, kazna za ovaj i slučaj “Medački džep”( pravosnažno osuđen na 6 godina) objedinjena na 15 godina zatvora, omogućavao skoro normalan život u zatvoru (studiranje, vjenčanje, proslava rodjenja i krštenja sina u rodnom selu pred velikim brojem zvanica, od koji su neki bili na visokim državnim funkcijama i to pod pažnjom svih medija u Hrvatskoj) i što je, po odluci Komisije za uslovni otpust Ministarstva pravosuđa RH, od 25. novembra 2011. godine na uslovnoj slobodi; da se osuđenom Oreškoviću za vrijeme izdržavanja kazne veoma pogodovalo, tako što je duže vremena, zbog navodne bolesti, umjesto u zatvorskoj bolnici, proveo na slobodi, a u zatvoru je iz zatvorenog, protivno pravilima, premješten u poluotvoreno odjeljenje, te što je i on, po odluci pomenute Komisije, od novembra 2012. na uslovnoj slobodi, dok se, s druge strane, ništa ne preduzima u pronalaženju posmrtnih ostataka njihovih najmilijih.
U gradu Gospiću je, prema popisu stanovnoštva iz 1991, živjelo 9.025 žitelja, među kojima je bilo 36% Srba i 3% Jugoslovena. Na popisu iz 2011., u tom gradu je živjelo 12.745 žitelja, među kojima je nešto manje od 5% Srba, a Jugoslovena i nema.
U Beogradu i Banja Luci, 16.10.2015.
P R E D S J E D N I K
Savo Štrbac
Povezani tekstovi
