Od 12. do 18. novembra 1991. godine pripadnici hrvatske vojne policije u selima Kip (Daruvar), pod sumnjom da skrivaju oružje vojnog porijekla, i Klisa (Pakrac), radi „izmještanja“ stanovništva, pohapsili su 24 srpska civila, zatim ih doveli u Marino selo te ih zatvorili i držali u podrumu inprovizovanog zatvora „Ribarska koliba“, gdje su ih psihički i fizički maltretirali na načine da su ih potapali u vodi, priključivali na induktorsku struju, sjekli uši, rezali po prsima i solili rane, gazili nogama, tukli metalnim šipkama i drvenim palicama, od kojih su šestorica preživjeli mučenja, dok su osamnaestorica likvidirani, s tim da se za tijelima petorice još uvijek traga.
Za likvidaciju pomenutih civila, a nakon što je tužilaštvo Haškog tribunala dostavilo iskaze preživjelih Srba, hrvatsko pravosuđe je, u martu 2008. godine, procesuiralo šestoricu pripadnika vojne policije pri 76. Samostalnom bataljonu Zbora narodne garde (ZNG), Delegirani Županijski sud u Osijeku, na ponovljenom suđenju, u junu 2011. godine, osudio je Tomicu Poletto na 15 godina i Željka Tutića na 12 godina zatvora, dok je Damira Kufnera, Pavla Vancaša i Davora Šimića, u nedostatku dokaza, oslobodio optužbe, a protiv Antuna Ivezića optužba je odbijena zbog zastare krivičnog gonjenja. Presuda je potvrđena od strane Vrhovnog suda RH u decembru iste godine.
U periodu od 8. oktobra 1991. do 29. marta 1992. godine u logorima „Ribarska koliba“ u Marinom selu i „Stara ciglana“ u Pakračkoj Poljani, koje je osnovala jedinica za posebne namjene MUP-a RH pod komandom Tomislava Merčepa, likvidirano je, prema VERITAS-ovim podacima, više od 100 žrtava, uglavnom civila srpske nacionalnosti. Većina likvidiranih potiče iz zapadnoslavonskih naselja sa područja Pakraca i Daruvara ali i sa teritorija opština Garešnica, Kutina, Bjelovar i Zagreb. Sva ova naselja nalazila su se van područja u kojima se srpsko stanovništvo oružjem suprotstavilo nasilju hrvatskih oružanih formacija.
Poslije hapšenja, bez sudskog naloga, Srbi su dovođeni u pomenute logore, pojedinačno ili u manjim grupama, gdje su zadržavani nekoliko dana i poslije strahovite torture, ukoliko nisu podlegli mukama, izvođeni na stratišta i likvidirani.
Županijski sud u Zagrebu je, nakon dugogodišnjeg postupka, u toku 2005. godine pravosnažno osudio petoricu pripadnika MUP-a Hrvatske (Muniba Suljića, Sinišu Rimca, Igora Mikolu, Miru Bajramovića i Branka Šarića) na kazne zatvora od 3 do 12 godina, zbog ubistva nepoznatog muškarca i nezakonitog lišavanja slobode i iznude trojice Srba, koji su u oktobru 1991. godine iz Zagreba dovedeni u Pakračku poljanu, gdje su ih likvidirala nepoznata lica.
Županijsko državno ovjetništvo u Zagrebu je u junu 2011. godine podiglo optužnicu protiv Tomislava Merčepa, osnivača i komadanta jedinice MUP-a RH „Jesenje kiše“, koja je osnovala pomenute logore, kojom se tereti da je u jesen 1991. godine, kao zapovjednik rezervne jedinice MUP-a RH, te kao savjetnik u MUP-u RH, lično naređivao nezakonita lišavanja slobode, mučenja i ubistva civilnih osoba, na osnovu čega su njemu potčinjeni pripadnici te jedinice, na širem području Kutine i Pakraca, te grada Zagreba, nezakonito lišili slobode 52 lica, od kojih su 43 ubijena, 3 se još vode kao nestala, dok su ostali preživjeli mučenje i zlostavljanje. Među ubijenima su i Mihajlo Zec, njegova supruga Marija i njihova dvanaestogodišnja kćerka Aleksandra, koji su likvidirani u Zagrebu u decembru 1991. godine.
Županijski sud u Zagrebu je u maju 2016. godine nepravosnažno osudio Merčepa na 5 godina i 6 mjeseci zatvora zato što „nije spriječio sebi podređene, da vrše nezakonita hapšenja, zlostavljanja i ubijanja 31 civila dovedenih iz Zagreba, Kutine, Ribnjaka, Janje Lipe, Bujavice, Međurića, Zbjegovače i Pakračke Poljane, od kojih je 23 usmrćeno“, dok su iz činjeničnog opisa presude izostavljene žrtave za koje se nije moglo utvrditi ko ih je hapsio i likvidirao. Vrhovni sud je, presudom iz februara ove godine, preinačio prvostepenu presudu tako što je optuženom povećao kaznu na sedam godina zatvora.
Iako mu je VS uzeo kao otežavajuću okolnost “da su ubijanja i druga narušavanja fizičkog i mentalnog zdravlja i integriteta civila, najčešće građana RH, srpske nacionalnosti, koja je optuženik propustio spriječiti, ostvareni kroz relativno duži period uz iznimnu brutalnost i bezobzirnost”, ipak mu je izrekao bezobrazno malu kaznu, dokazujući po ko zna koji put da primjenjuje dvostruke aršine, mnogo blaže pripadnicima svoga za razliku od srpskog naroda.
U prvom velikom egzodusu Srba iz Zapadne Slavonije u sukobu devedesetih, koji je kulminirao nakon osnivanja pomenutih logora, na području opština Daruvara, Grubišnog polja, Podravske Slatine, Pakraca, Novske, Orahovice i Virovitice, etnički je očišćeno 193 naselja (10 gradskih i 183 seoska), u kojima je uništena većina kuća i imovine, a uništeno je ili oštećeno i 27 pravoslavnih hramova, dok je ovo područje, zbog hrvatskog terora i pritisaka, napustilo 52.320 Srba, od kojih se velika većina više nikada nije ni vratila na svoja imanja.
U Beogradu i Banja Luci, 18.11.2017.
P R E D S J E D N I K
Savo Štrbac
Povezani tekstovi
