U želji da spriječimo postavljanje lika Nikole Tesle sa šahovnicom na kovanice eura danas smo se obratili pismima na sljedeće adrese: šefu Delegaciji EU u Srbiji g-dinu Emanuelu Žofreu, izvestiocu EP za Srbiju g-dinu Vladimiru Bilčiku; Evropskoj Komisiji – Generalnom Skeretaru Savjeta g-dinu Jep Tranholm – Mikelsenu; Evropskoj Centralnoj banci – direktoru g-dinu Hans-Joakim Klukers i direktoru Centra Simon Vizental g-dinu Efraimu Zurofu, sa sljedećim sadržajem:
“Poštovani,
Obraćam Vam se kao predsjednik Dokumentaciono-informacionog centra “Veritas” i kao dugogodišnji predstavnik civilnog društva, duboko zabrinut zbog inicijative Republike Hrvatske da na nacionalnu stranu novčića evra kada postane članica evrozone postavi lik srpskog naučnika Nikole Tesle.
Prateći ovu temu već decenijama, želim da iznesem samo nekoliko nepobitnih činjenica zbog kojih je ovakv Hrvatski prijedlog duboko zabrinjavajući za nacionalno osjećanje srpskog naroda, a takođe se protivi i moralnim principima i vrijednostima EU.
Naime, spor o ovom pitanju neminovno nastaje kada se dotaknemo mjesta rođenja Nikole Tesle. Činjenica je da Nikola Tesla rođen u Smiljanu – mjestu koje danas pripada teritoriju Republike Hrvatske. Međutim, činjenica je i da je to mjesto u vrijeme Teslinog rođenja pripadalo teritoriji Vojne krajine u tadašnjoj Austrijskoj carevini, i da Nikola Tesla nikada nije živio u Hrvatskoj ili imao bilo kakav oblik njenog državljanstva.
Svi se možemo složiti da Nikola Tesla i njegovo djelo pripadaju cijelom čovječanstvu i da prevazilaze okvire jednog naroda ili države u kojoj je rođen (Austrijsko carstvo) ili države gdje je proveo veći dio života (SAD). Ali ako uzmemo u obzir izjave samog Nikole Tesle, moralno smo dužni da poštujemo činjenicu da se on uvijek izjašnjavao da je po porijeklu Srbin.
Štaviše, kada su u pitanju novčanice i numizmatika, Narodna banka Srbije je uvijek imala novčanicu sa likom Nikole Tesle u svakoj seriji novčanica, a ima je i dan-danas. Javnosti je poznato da su se izdavale komemorativne kovanice, numizmatički zlatni i srebrni novčići na godišnjice Teslinog rođenja (npr. 140. i 150. godišnjicu njegovog rođenja, 1996. i 2006. godine). Ovo je samo dio tradicije duboko ukorjenjene u naše nacionalno osjećanje.
Takođe želim da vam skrenem pažnju na najkontroverzniji i moralno uznemirujući aspekt hrvatskog prijedologa – postavljanje lika Nikole Tesle preko simbola hrvatske šahovnice ravno je hororu. To je isti simbol koji su hrvatske ustaše koristile prilikom ubijanja i protjerivanja Srba iz Smiljana rodnog mjesta Nikole Tesle (u Smiljanu je 1835. godini živjelo 479, a 2018. godine samo 2 Srbina). Jedinice u uniformama sa ovim simbolom srušile su i crkvu Sv. Petra i Pavla u Smiljanu u kojoj je kršten Nikola Tesla. Ovaj isti simbol je inspirisao i one koji su porušili pravoslavnu crkvu Svetog velikomučenika Georgija u Gospiću, u kojoj je kao sveštenik služio Teslin otac Milutin. Podsjećam Vas da je ova Crkva bila obnovljena 1964. godine, da bi ponovo bila srušena do temelja u ratu devedesetih.
I spomenik Nikoli Tesli na Trgu Nikole Tesle u Gospiću, rad čuvenog vajara Frana Kršinića, miniran je 16. februara 1992. godine. Teslina rodna kuća u Smiljanu, koja je obnovljena poslije Drugog svetskog rata i pretvorena u spomen muzej, opustošena je i u ratu devedesetih. Sve to su radile formacije koje su, opet, nosile hrvatsku šahovnicu kao njihov nacionalni simbol.
Neki bi mogli naivno zaključiti da stavljanje lika Nikole Tesle na evro kovanice može doprinijeti pomirenju u regionu. To bi možda mogla biti istina da su u obzir uzete istorijske činjenice i da su poštovana osećanja srpskog naroda. Ali nisu. Duboko sam uvjeren da je hrvatski prijedlog loše isplaniran i da ima potencijal da izazove daljnju ozlojeđenost i neprijateljstva u regionu. Što je najvažnije prijedlog nema uporište ni u pravdi ni u pravičnosti.
Molim Vas da uzmete u obzir sve što je gore navedeno kao i da pristupite ovoj temi nepristrasno i pošteno.”
Mi iz Veritasa se nadamo da će i mnoge organizacije i institucije iz Srbije i regiona podržati Veritasovu kampanju.
U Beogradu, 16.03.2022.
P R E D S J E D N I K
Savo Štrbac
Povezani tekstovi
