Beograd – Dokumentaciono-informativni centar “Veritas” podsjeća da se navršava 25 godina od kada su u jesen 1991. godine hrvatska vojska i policija u Gospiću i okolnim mjestima odvodile srpske civile iz njihovih kuća i stanova i ubijale ih na razne načine.
Prema podacima “Veritasa”, u jesen 1991. godine ubijeno je najmanje 124 lica srpske nacionalnosti, među kojima i 38 žena, od kojih skoro polovina 17. i 18. oktobra.
Likvidirani su uglavnom viđeniji Srbi, sudije, tužioci, direktori, novinari, policajci, penzioneri, koji su bili lojalni novouspostavljenom hrvatskom režimu. Među likvidiranima su i deset bračnih parova.
Do sada su pronađeni i sahranjeni posmrtni ostaci 50 likvidiranih, dok se za ostalima još traga.
Sa likvidacijama srpskih civila bio je upoznat politički, vojni i policijski vrh hrvatske države.
Nakon što su pripadnici JNA, krajem decembra 1991. godine, pronašli 24 ugljenisana leša srpskih civila u zoni razdvajanja sukobljenih strana, upoznati su, preko poznatih svjetskih medija i humanitarnih organizacija, i predstavnici međunarodne zajednice, pod čijim “pritiskom” je tadašnji predsjednik Hrvatske Franjo Tuđman naredio istragu o tim likvidacijama.
Iako su prikupljeni dokazi ukazivali na naredbodavce i izvršioce tih ubistava, slučaj je vrlo brzo stavljen ad akta, a tijela ubijenih su iz primarnih premještana u sekundarne grobnice, koje još kriju oko 80 neidentifikovanih tijela.
Tužilaštvo Haškog tribunala, ubrzo po osnivanju, vodilo je intenzivnu istragu o ovom događaju i slučaj je, prije nego je optužnica podignuta, ustupljen hrvatskom pravosuđu.
Županijsko državno tužilaštvo u Rijeci je u martu 2001. godine podiglo optužnicu protiv pet pripadnika hrvatske vojske i policije zbog ratnog zločina protiv civilnog stanovništva. Oni su optuženi za bezrazložno hapšenje i likvidaciju najmanje 50 lica.
Pravosnažnom presudom Županijskog suda u Rijeci iz marta 2003. godine, osuđeni su tadašnji sekretar Operativnog štaba u Gospiću Tihomir Orešković na 15 godina, tadašnji komandant 118. brigade Hrvatske vojske Mirko Norac na 12 godina i tadašnji komadant Druge bojne Stjepan Grandić na 10 godina zatvora.
Istom presudom sud je, u nedostatku dokaza, oslobodio Norca, Oreškovića i Ivicu Rožića za likvidaciju trojice Srba iz Karlobaga, koji su 25. oktobra 1991. godine ubijeni na lokalitetu Crni Dabar na Velebitu, dok je protiv Milana Čanića odbio optužbu zbog odustanka tužioca.
Prilikom odlučivanja o kazni, sud je kao otežavajuće okolnosti svoj trojici osuđenih uzeo činjenice da su žrtve bili civili, kao i broj bezrazložno uhapšenih i usmrćenih, te da su leševi ubijenih sa lokacije Pazarište premješteni, a leševi ubijenih na lokaciji Lipova Glavica zapaljeni i ostavljeni da ih razvlače životinje.
Sud je ocijenio da je jedan dio tih leševa razbacan na smetlište Razbojište, a jedan dio odvezen na nepoznato mjesto, da je čak četvoro djece ostalo bez oba roditelja, da je ubijena cijela jedna porodica, da je imovina odvedenih i potom likvidiranih civila uništena, a u njihove stanove useljeni drugi ljudi.
S obzirom na sve to, “Veritas” postavlja pitanje koliko bi jedan hrvatski vojnik trebao da ubije srpskih civila i kojim načinom da bi dobio maksimalnu kaznu zatvora.
“Postavlja se i pitanje zašto nisu procesuirani i ostali za koje je žvan svake sumnjež u tom sudskom postupku utvrđeno da su planirali, hapsili i učestvovali u likvidacijama gospićkih Srba, po komandnoj ili individualnoj odgovornosti”, navodi “Veritas”.
U saopštenju se napominje da je takvih više desetina, od kojih su neki i danas na visokim funkcijama i položajima u hrvatskoj vojsci, policiji i vlasti, kao što se to radi u drugim slučajevima i u drugim državama regiona.
Iz “Veritasa” navode da porodice likvidiranih gospićkih Srba posebno uznemirava i onespokojava saznanje da je, po pravosnažnosti presude “gospićkoj grupi”, tadašnji predsjednik Hrvatske Stjepan Mesić pomilovao osuđenog Grandića, ublaživši mu kaznu za dvije godine, koju je već odavno i izdržao.
Osuđenom Norcu, kojem je 2010. godine kazna za ovaj i slučaj “Medački džep” objedinjena na 15 godina zatvora, omogućen je skoro normalan život u zatvoru /studiranje, vjenčanje, proslava rođenja i krštenja sina u rodnom selu pred velikim brojem zvanica, od koji su neki bili na visokim državnim funkcijama i to pod pažnjom svih medija u Hrvatskoj/.
Osuđeni Orešković je duže vremena, zbog navodne bolesti, umjesto u zatvorskoj bolnici, proveo na slobodi, a u zatvoru je iz zatvorenog, protivno pravilima, premješten u poluotvoreno odjeljenje.
Norac i Orešković su od 2011, odnosno od 2012. godine na uslovnoj slobodi, dok se, s druge strane, ništa ne preduzima u pronalaženju posmrtnih ostataka njihovih žrtava.
U Gospiću je, prema popisu stanovništva iz 1991. godine, živjelo 9.025 ljudi, među kojima je bilo 36 odsto Srba i tri odsto Jugoslovena.
Prema popisu iz 2011. godine, u tom gradu je živjelo 12.745 ljudi, među kojima je nešto manje od pet odsto Srba, a Jugoslovena i nema.
Povezani tekstovi
