Na Komemoraciju posvećenu proboju logoraša iz ustaškog Koncentracionog logora Jasenovac, u Hrvatskoj se i ove godine, četvrti put zaredom, išlo u više kolona. Potomci žrtava: Srbi, Jevreji, Romi i antifašisti, sa stranim diplomatama, održali su svoju komemoraciju 12. aprila i na taj način izrazili bojkot službene komemoracije zbog revitalizacije ustaštva, smatrajući da država nije preduzela dovoljno snažne mere da se zaustavi istorijski revizionizam.
Dva dana kasnije, usledila je službena komemoracija pod pokroviteljstvom Sabora, na kojoj su učestvovali predsednik Sabora, predsednik vlade i većina ministara, te predstavnik Roma, koji je bio i na predhodnoj, ali bez prisustva stranih diplomata. U izjavi novinarima predsednik Vlade RH Andrej Plenković istakao je kako su “komemoracijom u Jasenovcu došli izraziti poštovanje prema žrtvama ustaškog logora Jasenovac, svim logorašima i da osude zločin i režim u kojem su postojali takvi logori”.
Upoređujući iznesene podatke o javnim ustanovama SP Jasenovac i MCDR Vukovar (obe se finansiraju iz državnog budžeta), potpuno je jasno zašto potomci jasenovačkih žtrtava bojkotuju državnu komemoraciju
Predsednica RH Kolinda Grabar Kitarović nastavila je svoju tradiciju te je Spomen-područje Jasenovac (SPJ) posetila dan uoči službene komemoracije, kojom prilikom je u memorijalnoj knjizi, između ostalog, napisala: “Neka ovo uvijek bude samo mjesto pijeteta, ali i mjesto koje će nas opominjati koliko je važno mlade naraštaje odgajati za mir, zajedništvo i solidarnost među ljudima i narodima”.
Na sajtu SPJ (jusp-jasenovac.hr), pod datumom 4. januar 2019, navode se podaci o posetama ovom spomen-području u prošloj godini: ukupno je bilo 16.066 posetilaca, od čego 6.740 iz Hrvatske, a 9.326 iz stranih država; organizovanih grupa bilo je 124, od čega 27 iz Hrvatske, a 97 iz stranih država (27 iz Slovenije, 24 iz Italije, 9 iz SAD-a i 5 iz Srbije); školskih grupa iz Hrvatske bilo je 15, od čega osam iz srednjih, a sedam iz osnovnih škola; iz stranih država bilo je 19 školskih grupa, od čega 11 iz Italije i 4 iz Slovenije.
Predsjednik SDSS i poslanik u Hrvatskom saboru Milorad Pupovac već duže vreme od svojih koalicionih partnera (to su oni koji su bili u službenoj koloni) traži promenu “komemorativne prakse” u Hrvatskoj, ocenivši neprihvatljivim da se za Memorijalni centar Jasenovac godišnje izdvaja dva miliona kuna (oko 270.000 evra), dok za onaj u Vukovaru ide 40 miliona kuna (oko 5,4 miliona evra).
Posjetio sam i sajt „Memorijalnog centra Domovinskog rata Vukovar“ (mcdrvu.hr) na kojem sam, pod oznakom “školski program”, naišao na sljedeći tekst:
“Jedan od osnovnih odgojno-obrazovnih zadataka Javne ustanove ‘Memorijalni centar Domovinskog rata Vukovar’ provođenje je programa obaveznih jednodnevnih i dvodnevnih posjeta Vukovaru učenika osmih razreda osnovnih škola iz cijele Republike Hrvatske…
Ministarstvo hrvatskih branitelja u potpunosti snosi troškove organizacije Projekta, što uključuje prijevoz, prehranu, smještaj i ulaznice za učenike i njihove pratioce. Projekat neprestano napreduje kako opsegom, tako i kvalitetom, te je predviđeno da školske godine 2018/2019. Vukovar posjeti 42.791 učenik i pratilac iz svih osnovnih škola Republike Hrvatske.”
Upoređujući iznesene podatke o javnim ustanovama SP Jasenovac i MCDR Vukovar (obe se finansiraju iz državnog budžeta), potpuno je jasno zašto potomci jasenovačkih žtrtava bojkotuju državnu komemoraciju, a još je jasnije gdje su koreni radikalnog isključivog istorijskog revizionizma i negiranje zločina počinjenih od strane ustaškog pokreta u vreme NDH. Jasno je i zbog čega Pupovac (a i ostali potomci žrtava) traže promenu “komemorativne prakse”, ali nije jasno zašto aktuelni čelnici hrvatske države, koji, sudeći po njihovim izjavama, vrlo dobro ocenjuju značaj jasenovačkog logora, i kao mesta pijeteta i opomene, iako im mandati uskoro ističu, nisu ništa uradili na promeni dosadašnje komemorativne prakse.
Hrvatski istoričar mlađe generacije, Vjeran Pavlaković, po nedavno završenom istraživanju “Uokvirivanje nacije i kolektivni identitet u Hrvatskoj: politički rituali i kulturno pamćenje traumâ dvadesetog vijeka”, koji je rezultat četverogodišnjeg praćenja sedam najvažnijih komemorativnih događaja u RH (Jasenovac, Blajburg, Jazovka, Vukovar, Brezovica, Srb i Knin), smatra da mora postojati saosećanje za žrtve koje su stradale na poraženoj ili ideološki suprotnoj strani, te da prihvaćanje da je druga strana imala žrtve i da je vlastiti etnički ili politički kolektiv počinilac, ne umanjuje vrednost ni čast vlastitih žrtava.
Ako rezultate ovog istraživanja prouče i oni koji odlučuju o službenim komemoracijama u Hrvatskoj, možda bi učenici osmih razreda iz cele Hrvatske (zašto ne i iz regiona) već naredne školske godine bili u obavezi da posećuju i ustaški Koncentracioni logor Jasenovac.
Savo Štrbac, Dokumentaciono-informativni centar „Veritas“
Politika, štamapano izdanje, 18.04.2019.
Povezani tekstovi
