Kroz predhodnih dvadeset godina javnost u regionu je navikla na prijeme povodom proslave Božića po julijanskom kalendaru, koji se u organizaciji Srpskog narodnog vijeća (SNV) održava svakog 6. januara u Zagrebu. Ove godine prijem je održan u hotelu “Vestin”, na kojem su prisustvovali: hrvatski premijer Andrej Plenković, potpredsednici njegove vlade Davor Božinović i Anja Šimpraga, ministar vanjskih i evropskih poslova Gordan Grlić Radman, ministarka kulture i medija Nina Obuljen Koržinek, izaslanik srpskog predsednika za rešavanje problema nestalih s Hrvatskom Veran Matić, predsednica Hrvatskog nacionalnog veća u Srbiji Jasna Vojnić, potpredsednik Hrvatskog sabora Furio Radin, brojni zastupnici u Hrvatskom saboru te zamenik zagrebačkog gradonačelnika Luka Korlaet. Božićni blagoslov vernicima uputili su episkopi Srpske pravoslavne crkve, vladika Jovan (Ćulibrk), slavonsko-pakrački episkop i vladika Kirilo (Bojović), buenosajreski i južno-centralno američki episkop i administrator Mitropolije zagrebačko-ljubljanske.
Šta se krije iza ovog prilično neobičnog skupa u Dicmu, na kojem je najavljeno i osnivanje hrvatske pravoslavne crkve u idućih pet godina? Oni su bili prisutni zbog glasova birača srpske nacionalnosti u ovoj super izbornoj godini
Zaista impozantan skup. Ništa manje nisu impozantne poruke koje su putem mejnstrim medija odaslane sa ovog prijema. Čelnik SNV Milorad Pupovac je istaknuo kako je pogrešno verovanje da se oslobođenje od kolektivne krivnje može postići političkim, sudskim ili vojnim kolektivnim okrivljivanjem i kažnjavanjem drugoga, jer “takvo verovanje i na njemu zasnovano delovanje, proizvodi jedino začarani krug dugotrajne i obnovljive nepravde”.
Premijer Plenković istaknuo je važnost saradnje Vlade sa srpskom nacionalnom manjinom u Hrvatskoj rekavši da su u proteklim godinama, zajedničkim odlascima na komemoracije u Vukovar, Knin, Škabrnju, Varivode i Grubore, poslane važne poruke o važnosti mira i pomirenja ali da “jednako tako ne posustajemo na onom temeljnom preduslovu nakon svakog konflikta i sukoba, a to je istina. A istina znači i utvrđivanje odgovornosti za ratne zločine, i pronalazak svih nestalih. Te dve teme važne su u odnosima Hrvatske i Srbije”, naglasivši da će jedna od važnih tema, koju treba staviti na sto, biti i pitanje zastupljenosti hrvatske manjine u predstavničkim telima u Srbiji.
Istog dana i istim povodom održan je prijem u Dicmu, u blizini Splita, u organizaciji tzv. Hrvatskog pravoslavnog centra, koji vodi “hrvatski branitelj pravoslavne vjere” Predrag Mišić Peđa, dobrovoljac domovinskog rata i logoraš, koji za sebe kaže da je po nacionalnosti Hrvat, po narodnosti Srbin i pravoslavne vjeroispovijesti!?
I u Dicmu su bili mnogi predstavnici i vlasti i politike, i pozicije i opozicije, a među njima: general Marijan Mareković, izaslanik predsednika Zorana Milanovića, Dinko Tandara, izaslanik potpredsednika Vlade i ministra hrvatskih branitelja Tome Medveda, zatim Ante Sanader, potpredsednik Hrvatskog sabora, Ivan Penava, gradonačelnik Vukovara i predsednik Demokratskog pokreta, pukovnik Marko Skejo, komandant 9. bojne HOS-a, Mirko Čondić, penzionisani pukovnik i istaknuti član predsedništva HSP-a, Martin Pauk, odbornik u Gradskom veću Splita i član stranke Neovisni za Hrvatsku i Davor Matijević, predsednik splitskog ogranka SDP-a…
O grupi okupljenoj oko pomenutog Mišića nisam ni čuo do ovoga “božićnog prijema” u Dicmu. Na internetu sam pronašao njihovu stranicu (uhpc.hr) na kojoj u rubrici “o nama” piše: “Udruga ‘Hrvatski pravoslavni centar’ sa sjedištem u Vukovaru je dobrovoljna, nevladina, neprofitna organizacija koja svojim radom želi pomoći, pružiti potporu hrvatskim pravoslavnim vjernicima, podizati i unaprijediti vjeru kao i kvalitetu produhovljenog hrvatskih pravoslavnih vjernika. Pristup Vam je moguć samo ukoliko slavite osnutak Republike Hrvatske, obilježja HOS-a, žrtvu domovinskog rata, priznanju iste, poimanje agresora, prolivenu krv branitelja, Hrvatske obrambene snage i svih koji su srcem sudjelovali građenju lijepe naše. Gradite budućnost na vjeri i ljubavi u našu lijepu našu”.
Što se krije iza ovog prilično neobičnog skupa u Dicmu, na kojem je najavljeno i osnivanje hrvatske pravoslavne crkve u idućih pet godina?
Odgovarajući na ovo pitanje novinaru “Slobodne Dalmacije”, dva dana posle održanog skupa, poznati hrvatski novinar i publicist Drago Pilsel, koji se dugo i seriozno bavi religijskim temama, kaže: “Radi se o borbi za saborski mandat u devetoj izbornoj jedinici između Domovinskog pokreta, Mosta i HDZ-a. Zato se desnica ponovo, i po ko zna koji put, hvata osnivanja Hrvatske pravoslavne crkve. Ovoga puta računaju na deset hiljad Srba iz Cetinske krajine. Jedan dio njih bio je u 126. brigadi Hrvatske vojske, a bilo ih je, navodno, u procentu više nego što je srpski živalj zastupljen u ukupnom broju stanovnika”.
U potpunosti se mogu složiti sa Pilselom. Međutim u njegovoj izjavi nisam pronašao odgovor odakle na skupu izaslanik predsednika države (a nije ih bilo na prijemu SNV), koji je došao na tu funkciju uz podršku SDP, stranke sa levog centra, nekad i sam predsednik te stranke i prisustvo predsednika aktuelnog splitskog ogranka te stranke, pa bih dopunio Pilsela i dodao da su i oni bili prisutni zbog glasova birača srpske nacionalnosti u ovoj super izbornoj godini.
A na pitanje istog novinara koliko je realno najavljeno osnivanje Hrvatske pravoslavne crkve u idućih pet godina, Pilsel odgovara:
“Da bi neka Crkva u pravoslavlju stekla svoju autokefalnost, poput, recimo, makedonske, kojoj je to lani konačno i uspelo, ona mora imati svoj kler, crkve i manastire, te dakako – vernike. Zatim, nužno je imati barem tri po crkvenim zakonima imenovana episkopa i priznanje Carigradske patrijaršije, kao i crkve od koje se izdvajaš, a to bi u ovom slučaju bila Srpska pravoslavna crkva. Ova crkva koju kani pokrenuti Mišić, ne da nema monahe i sveštenike, ona nema ni ministranta.”
I po ovom pitanju bih se složio sa Pilselom uz dopunu da je verovatnije da je Mišić (“Penavin privatni Srbin end pravoslavac”, kako ga je nazvao novinar zagrebačkog “Nacionala” Saša Leković) mislio na ispunjenje uslova iz hrvatskog Zakona o pravnom položaju verskih zajednica (NN 83/02, 73/13), kojim je predviđeno da se novoosnovane verske zajednice upisuju u Evidenciju verskih zajednica podnošenjem zahtjeva za upis uz koji se dostavlja i akt iz kojeg je vidljivo da je novoosnovana verska zejdnica kao zajenica vernika pre podnošenja zahteva bila upisana u registar udruženja najmanje pet godina. To je isti onaj zakon po kojem je jedna druga grupa “pravoslavaca” koja se zove “hrvatska pravoslavna crkva” sa Bugarinom Aleksandrom na čelu prošle godine odbijena sa zahtevom za upis u Evidenciju zbog manjkavosti spiska vernika.
U vezi gore pomenutih božićnih prijema, oglasio se i tzv. patrijarh tzv. HPC tzv. Aleksandar, koja Božić slavi po gregorijanskom kalendaru (“ispravljeni Julijanski kalendar, čiji je autor Hrvat pravoslavne vere Milutin Milanković”): “Mišić, koji nikad nije bio član HPC iznenada se pre godinu i po ohrabrio i objavio da počinje prikupljati sveštenike, koje će on sam edukovati. Kako će to on, koji je po struci izgleda zidar(?) učiniti nije jasno, ali ga niko ni ne pita”, dodajući da je zajedničko za oba prijema to da im se “odazvao celi hrvatski državni vrh, a izgleda nisu niti vernici kad se odazivaju na poziv na banket na dan kad je strogi post”.
Za Pilsela je problematično što vlada i ured predsednika šalju svoje izaslanike na ovakve skupove pa veli: “Licemerno je sudelovati na poziv episkopa Kirila Bojovića, administratora Eparhije zagrebačko-ljubljanske buenosajreskog i južno-centralno američkog, na primanju u povodu pravoslavnog Božića, a s druge strane slati svoje izaslanike i onima koji zagovaraju odvajanje od Srpske pravoslavne crkve”.
U pravu si Drago. Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Hrvatskoj ne preti opasnost od strane opskurnog konvertita Predraga Mišića i njegove još opskurnije “udruge”, već od licemerja predstavnika vlasti.
Savo Štrbac
Objavljeno u dnevnim novinama „Politika“, 23. januara 2024, štampano izdanje
Povezani tekstovi
