Justitia, Jost Aman (1539-1591) Photo: Wikipedia
Ovih dana su hrvatski mediji poklonili pažnju prvoj javnoj sednici Hrvatskog nacionalnog etičkog sudišta (HNES) o izdaji nacionalnih interesa, održanoj 20. septembra u Vukovaru, na kojoj su donesene „etičke optužbe” protiv predsednika Republike Ive Josipovića, bivšeg predsednika Stjepana Mesića, potpredsednice vlade i ministarke spoljnih poslova Vesne Pusić i saborskog zastupnika SDSS-a Milorada Pupovca zato što „Hrvatska ide u potpuno krivom smeru, o čemu svedoči i kriva državna spoljna politika… koja je težište s Nemačke prebacila na Englesku i sve se više okreće zapadnom Balkanu”. Uskoro će biti optužen i Zoran Milanović za kojeg smatraju da je kao premijer „nizom izjava i postupaka doveo u pitanje dignitet Hrvatske”.
Najavljeno je da će HNES istraživati dela i propuste osoba kao što su Josip Manolić i Budimir Lončar, ali i strane osobe koje ne zaslužuju njihovo gostoprimstvo, kao persone non grata, kao što su Karl Bilt, „koji je najveći deo svoje diplomatske i političke karijere posvetio Balkanu, sa sklonošću Srbiji, sa mržnjom na Hrvatsku”, iVesna Teršelič, „Slovenka koja sa svojim udruženjem Documenta širi otrovne laži protiv Hrvatske, izjednačuje krivicu agresora i žrtve”. Pozabaviće se i s „militantnim Srbima kao što su Pupovac, Stanimirović, Savo Štrbaci drugi kroatožderi”.
Ponukan prozivanjem „kroatoždera”, među kojima se našlo i moje ime, potražio sam više informacija o pomenutom sudištu i njegovim članovima, skoro uveren da se radi o anonimusima željnim medijske pažnje. Ispostavilo se, međutim, daHNES čine „istaknute osobe izrazitog moralnog integriteta, stručnosti i ugleda, odnosno prominentne ličnosti iz javnog života, te uticajni pojedinci”. Osnivačima su uzori slične institucije koje postoje još od starog Rima, a posebno se apostrofira Raselov sud britanskog fizičara Bertranda Rasela, koji je delovao u prošlom veku, kao i Komisija za istinu i pomirenje, koju je osnovao južnoafrički predsednik Nelson Mandela.
Na sastanku u Vukovaru uz predsednika Zvonimira Šeparovića prisustvovali su: Vlado Iljkić, Josip Jurčević, Željko Olujić, Ante Glibota, akademik Josip Pečarić, general Ante Deur, Nevenka Nekić, Đuro Vidmarović, Ante Beljo, Rozalija Bartolić i Mario Filipi.
Pomenuti članovi nisu anonimusi ni u Hrvatskoj, a većina ni izvan Hrvatske. Predsednik sudišta Šeparović bio je redovni profesor i dekan na Pravnom fakultetu, kao i rektor Sveučilišta u Zagrebu; jedan je od osnivača Svetskog, Jugoslovenskog i Hrvatskog viktimološkog društva; od osamostaljenja Hrvatske bio je ministar spoljnih poslova (1991), zatim prvi stalni predstavnik Hrvatske u UN (1992), a potom i ministar pravosuđa (1999–2000), kada je pokrenuo tužbu Republike Hrvatske protiv Srbije zbog genocida pred Međunarodnim sudom pravde; bio je i nezavisni predsednički kandidat (2000). Kod profesora Šeparovića sam početkom sedamdesetih prošlog veka, u vreme „maspoka”, polagao krivično materijalno pravo i pamtim ga kao jednog od retkih profesora sa zagrebačkog Pravnog fakulteta koji je bio projugoslovenski orijentisan.
Od ostalih članova, u svetu su najpoznatiji akademik Josip Pečarić, jedan od vodećih svetskih matematičara, i Ante Glibota, koji „spada među Hrvate s najvećim brojem objavljenihnaslova na stranim jezicima, od 1985. je član Evropske akademije nauka, umetnosti i književnosti u Parizu”.
Pomenuto sudište, prema izjavama nekih njegovih članova, trebalo bi da bude savest društva i „zato će u interesu opšteg dobra nastojati da istraži zlo u etičkome smislu, da bi došli do etičke normale, do dominacije dobra, do oživljavanja tradicionalnih vrednosti društva i pojedinca”.
Ne ulazeći u HNES-ov izbor optuženih i osumnjičenih i osnovanost optužbi, čini mi se da potreba za ovakvim etičkim sudovima sa prethodno opisanim ciljem postoji u svakom društvu (državi), a posebno u turbulentnim vremenima u kakvim narodi sa područja bivše Jugoslavije žive poslednjih nekoliko decenija.
*Informaciono-dokumentacioni centar „Veritas“
