Posle gotovo deceniju upozoravanja stručnjaka iz Srbije, ali i iz regiona, o krivljenju istine na „Vikipedijinim” stranicama u Hrvatskoj o Drugom svetskom ratu, ustašama i NDH, Fondacija „Vikimedija” zabranila je rad tamošnjoj grupi administratora.
U „Proceni dezinformacija u ’Vikipediji’ na hrvatskom jeziku”, koju je između februara i maja sproveo posebno angažovani spoljašnji stručnjak Fondacije „Vikimedija”, utvrđeno je da su hrvatski administratori pravljenjem lažnih naloga bitno menjali istorijske činjenice. Izvrtanje istorije odnosilo se godinama na negiranje zločina koje su počinili Hitlerovi fašisti i ustaše u toku Drugog svetskog rata. U proceni piše da je grupa administratora kontrolisala naloge od 2011. do 2020. godine. Ti administratori su, piše u izveštaju, korisnici s nadimcima Spidi Gonzales i Roberta F., dok je glavni bio administrator koji se registrovao pod nadimkom Kubura.
Grupa je, kako doslovce navode, „namerno iskrivljavala sadržaj predstavljen u ’Vikipedijinim’ člancima na hrvatskom jeziku na način koji je odgovarao narativu političkih organizacija i grupa koje se uopšteno mogu definisati kao hrvatska radikalna desnica”.
– Ova grupa je sistematski stvarala i uređivala članke koji sadrže neenciklopedijski sadržaj i očigledan istorijski revizionizam. Sadržaj se proširio i ostao na internetu toliko dugo da je stvorio mrežu zablude kojom je uticao na moralno i vrednosno prosuđivanje čitalaca na način koji je odgovarao ideološkim stavovima grupe – navode u „Vikimediji” i dodaju da su od 2007. godine svesni da zajednica u Hrvatskoj možda ima probleme zbog ideološki obojenog sadržaja.
Grupa administratora, piše u izveštaju, imala je ciljeve da prikrije činjenicu da su fašisti i hrvatske ustaše počinili razne zločine u Drugom svetskom ratu, negira ubistva i mučenja u logorima NDH, poput Jasenovca, i lažira broj poginulih. Za svoje navode koristili su neproverene izvore i desničarske sajtove kako bi stavovi izgledali što verodostojnije.
Angažovani stručnjak je pregledao 154 članka, s naslovima tipa „Ženska loza ustaškog pokreta”, „Ustaške devojke”, „Masakr u Srebrenici” i poredio ih s varijantama na drugim jezicima.
„Vikimedija” ima ogranke po celom svetu, a u delu fondacije u Srbiji za „Politiku” ističu da se za ovaj problem znalo već neko vreme, ali da je bila potrebna detaljna istraga koja je trajala kako bi se reagovalo s najvišeg nivoa fondacije. Kako objašnjava Gorana Gomirac, menadžer za saradnju s institucijama kulture u „Vikimediji Srbija”, pomenuti Kubura je bio jedan od administratora na „Vikipediji” na hrvatskom jeziku, što je najviša pozicija koju u jednoj državi na ovoj enciklopediji može neko da ima. Svaka jezička varijanta „Vikipedije” ima svoju grupu urednika i administratora, koji nose epitet da su „neutralni” i da „obavljaju poslove od suštinske važnosti”. Pre nego što neko postane administrator, nekoliko godina uređuje „Vikipediju” na tom jeziku, a kada dođe na najvišu funkciju, onda ima ovlašćenja da na lokalnom nivou blokira urednike koji prave greške.
– Budući da je Kubura bio na najvišoj poziciji „Vikimedije” na hrvatskom nije mogao biti blokiran na lokalnom nivou. Moralo je doći naređenje s globalnog nivoa Zadužbine „Vikimedija” iz San Franciska. A za to je bilo potrebno vreme. Na „Vikipediji”, kao i na svakoj drugoj enciklopediji, nema mesta za netačne informacije. „Vikipedija” na srpskom jeziku ima 22 administratora i oko 80 patrolera koji proveravaju koje su informacije i izmene unete i brišu one za koje utvrde da nemaju adekvatan izvor podataka, da li se neko šalio ili bio zlonameran u pisanju članka. Svaka informacija, svako slovo je provereno – tvrdi Gomirac.
Članci koji mogu izazvati kontraverze, ili kako vikipedijanci stručno kažu, vandalizme, gde istorija nije do kraja razjašnjena, uglavnom su, kaže, zaključani za izmene. Mogu ih dorađivati samo pouzdani urednici koji imaju posebna prava jer su s godinama uređivanja stekli određene nivoe poverenja. Takođe, za članke kojima nedostaju izvori podataka postoji šablon u obliku kvadratića koji stoji nacrtan na vrhu i označava manjak referenci.
Pre sedam godina na problem koji su u Hrvatskoj pravili Kubura i ekipa urednika u našem listu upozoravao je Savo Štrbac, direktor Informaciono-dokumentacionog centra „Veritas”. Kaže da je strašno to što je pomenuta grupa urednika činila jer danas u svetu više od 90 odsto informacija ljudi proveravaju upravo na ovom sajtu. Štrbac ističe da nije jedini upozoravao, već da su to činili i iz Hrvatske i da je o ovom krivljenju istorije na svetskoj mreži pisao i Salomon Jazbec, glavni sekretar jevrejske organizacije „Margelov institut” iz Zagreba.
– Veoma je opasno plasiranje takvih tekstova. Koliko je samo bilo iskrivljenih članaka o NDH, Jasenovcu, Jadovnu, ostalim ustaškim logorima smrti, Paveliću… Ova grupa urednika iz Hrvatske pisala je za neupućene dobro smišljene i odlično planirane tekstove kojima su umeli da „navuku” naivne da im poveruju. Za nas Srbe iz Hrvatske te poluistine su najopasnije. To je rehabilitacija ustaštva i revizionizam. Hvala bogu i „Vikipediji” što su konačno otkrili tu grupu. Kod njih je jaka ustaška indoktrinacija mladih. Sve više je etnički motivisanih napada na sve nacionalne manjine, a naročito Srbe, sve više neprimerenih grafita, fizičkih nasrtaja, koncerata kakve drži Tompson, a trebalo bi da ih bude sve manje – upozorava Savo Štrbac.
Na sajtu „Vikipedije” na hrvatskom jeziku Kubura se juče nalazio na popisu „bivših administratora”. U mnoštvu informacija o njegovom radu nalazi se i ona da je prvo uređivanje imao 29. juna 2005. godine, i to baš na članku koji opisuje praznik – Vidovdan.
Politika, 28.06.2021, elektronsko izdanje
Povezani tekstovi
