I ove godine je Republika Hrvatska 18. novembra obeležila Dan sjećanja na žrtve Domovinskog rata i Dan sjećanja na žrtvu Vukovara i Škabrnje, koji se od 2019. obeležava kao državni praznik i neradni dan. Po izveštajima hrvatskih medija, u Vukovaru se okupilo oko 120.000, a u Škabrnji oko 20.000 ljudi. U Škabrnji je bio aktuelni predsednik države Zoran Milanović, a u Vukovaru premijer Andrej Plenković s elitama hrvatskog društva. U vukovarskoj „koloni sećanja”, za razliku od prošle godine, izostala je ustaška ikonografija, koja se ove godine preselila u Škabrnju.
„Očito je reč o političkoj provokaciji i slanju poruke da se sve aritmije u društvu, nepravilnosti i istorijske revizije i dalje odvijaju pod paskom politike. Tamo gde je bio Plenković napravljen je politički konstruisan iskorak prema iskazivanju pijeteta, a tamo gde je bio Milanović stvoren je istorijski, i to nikako nije slučajno” smatra Marko Vučetić, zadarski univerzitetski profesor filozofije i religije (www.portalnovosti.com/reziranje-pijeteta).
I ove godine pristalice proustaške desničarske stranke Domovinski pokret (DP), aktuelni koalicioni partner stranke na vlasti Hrvatske demokratske zajednice (HDZ), sprečili su legalno izabrane predstavnike Samostalne demokratske srpske stranke (SDSS) da dan ranije spuste vence u Dunav za sve vukovarske žrtve, uključujući i srpske, zbog čega su, nakon parastosa za sve nevino postradale građane Vukovara u Sabornoj crkvi Svetog oca Nikolaja, položili vence podno krsta u dvorištu hrama.
Vukovar i Škabrnja su tog dana 1991. iz ruku hrvatske vojske prešle u ruke JNA i lokalnih srpskih vlasti. U to vreme JNA je bila jedina legitimna vojska i dalje zajedničke i jedine međunarodne priznate države SFRJ. U Vukovaru je bilo mnogo žrtava i s jedne i s druge strane, i u toku borbi i posle njih. Najteži i u javnosti najpoznatiji zločin nad zarobljenim hrvatskim vojnicima i civilima desio se dva dana po padu Vukovara, na „Ovčari”, gde je streljano 200 lica. Za taj zločin sudilo se mnogim pripadnicima JNA, TO, dobrovoljcima i funkcionerima Republike Srpske Krajine i Republike Srbije i u Hagu i u Beogradu i u Vukovaru i u Osijeku. Pred osječkim Županijskim sudom desetinama pripadnika pomenutih kategorija suđenja su još su u toku. Slično je i za Škabrnju.
Istog dana kada su pali Vukovar i Škabrnja, padale su i glave srpskih civila i vojnika širom Hrvatske: u logoru u Pakračkoj Poljani samo iz zapadnoslavonskih sela Kip i Klisa ubijeno je 18 od 24 pohapšena civila, a u Ogulinu je ubijeno sedam zarobljenih srpskih teritorijalaca, a dan kasnije i troje pohapšenih srpskih civila. Zločinima u Ogulinu i posvećujem nastavak ovog teksta.
Pripadnici TO iz sela Dabar, opština Otočac, odrađivali su 16. novembra 1991. svoju smenu na položaju između sela Lipice i Glibodol. Tog dana, u sukobu s pripadnicima hrvatskih oružanih snaga, koje su se u to vreme zvale ZNG, živote su izgubili Stojan Čuturilo (44), Stevo Vlaisavljević (43) i Petar Bobić (39). Prva dvojica su stradala od eksplozije prilikom okretanja tela jednog poginulog pripadnika ZNG-a, koje je prethodno bilo minirano. Mrtvo telo trećeg pronađeno je nakon 18 dana i sva trojica su sahranjena na mesnom groblju u Dabru. Njihovi saborci Nikola Kliska (29), Milan Kliska (29), Ilija Kliska (23), Mile Vlaisavljević (39), Đuro Vlaisavljević (27), Duško Vlaisavljević (19) i Bude Cvjetićanin (27) zarobljeni su i dovedeni u Ogulin i smešteni u prostorije komande odbrane grada Ogulina, gde su bili pod stražom. Sudbina Petra Bobića (34) i Steve Lolića (31) još je nepoznata. Dabarčani tvrde da su i njih dvojica zarobljeni, a pošto nisu stigli s ostalima u Ogulin, pretpostavljaju da su likvidirani negde usput i da su njihova tela najverovatnije bačena u neki bunar ili bezdanku.
Dva dana po zarobljavanju, 18. novembra, pripadnik 143. brigade hrvatske vojske Ivan Mihalić, zvani Meho, naoružan argentinskom jurišnom puškom, oko 20 sati došao je do objekta gde su se nalazili zarobljeni srpski teritorijalci. Više hrvatskih medija u više navrata je pisalo da je Meho tog dana bio na sahrani svog rođaka Tome Puškarića, koji je četiri dana ranije poginuo u borbi s JNA i TO u Glinskoj poljani kod Petrinje, i da je u želji da osveti rođaka, u alkoholisanom stanju, došao da pobije zarobljene srpske teritorijalce. U toj nameri pokušao je da ga spreči čuvar Josip Salopek, ali se pred uperenom puščanom cevi sklonio. A Meho je otvorio vrata prostorije u kojoj su na podu sedela sedmorica zarobljenika i naredio im: „Na noge! Ustajte!” Kad su ustali, osuo je rafale po njima. Svi su pobijeni na licu mesta. Ubica je mirno išetao iz zgrade i otišao na još jednu rakiju, da nazdravi „junačkom podvigu”.
Dan posle ovog hladnokrvnog ubistva sedam zarobljenika, 22 civila srpske nacionalnosti s područja opštine Ogulin privedena su na informativni razgovor u restoran Policijske stanice u Ogulinu. Pre nego što je i započet razgovor s privedenima, u prostorije restorana ušao je tada aktivni vojnik hrvatske vojske, Mladen Puškarić, zvani Stipica, i odmah ispalio rafal iz automatske puške po privedenim civilima. Na licu mesta ubijeni su Dušan Plećaš (1947) iz Ogulina i Božo Mandić iz Josipdola, dok je Nikola Papić (1936) iz Donje Dubrave zadobio teške telesne povrede, od kojih je preminuo 23. novembra 1991. u KBC Rijeka. Verovatno mu je povod, kao i Mehi, bilo ubistvo prezimenjaka Tome Puškarića i Mehin „junački podvig”, koji je prethodne noći slavljen u gradu i okolini.
Posmrtni ostaci ubijenih civila vraćeni su njihovim porodicama, koje su ih sahranile u porodičnim grobnicama, dok su posmrtni ostaci pobijenih teritorijalaca kremirani u Zagrebu, a njihove urne predate su srpskoj strani 3. aprila 1992. na čekpointu Unprofora Markovac na Gackom polju. Samo je porodica Bude Cvjetićanina preuzela urnu i sahranila je u porodičnu grobnicu u Dabru, dok su druge urne ostale u seoskoj crkvi u selu Zalužnica, pošto porodice nisu htele ili mogle da ih preuzmu.
Ubica sedam zarobljenih krajiških teritorijalaca Ivan Mihalić nije ni hapšen, sve dok dva meseca kasnije, nakon svađe na privatnom slavlju međunarodnog priznanja Hrvatske, nije ubio dvojicu sunarodnika – Milana Turkovića i svog rođaka Franju Mihalića. Vojni sud u Karlovcu presudom od 26. juna 1992. osudio ga je na 14 godina zatvora zbog ratnog zločina protiv ratnih zarobljenika. Izdržao je tek manji deo izrečene kazne pošto ga je tadašnji predsednik RH Franjo Tuđman pomilovao u tri navrata: u maju 1994, kada mu je kazna umanjena za pet godina, četiri meseca kasnije kada mu je skraćena za još četiri godine, i u februaru 1997, kad je pušten na slobodu.
Za Mihalićevo pomilovanje lično se založio i tadašnji kardinal Franjo Kuharić, koji je u proleće 1995. poslao pismo Hrvoju Šariniću, tadašnjem šefu Tuđmanovog kabineta. U Šarinićevom odgovoru zabeleženo je da je prilikom prva dva pomilovanja „posebno cenjeno Mihalićevo sudelovanje u domovinskom ratu te činjenica da je bio ranjen kao pripadnik HV-a”. Hrvatski mediji su zabeležili da se uskoro po izlasku iz zatvora vratio kriminalu, i to trgovini oružjem i narkoticima.
Ubica trojice srpskih civila Mladen Puškarić presudom Vojnog suda u Karlovcu od 7. jula 1992. godine proglašen je krivim zbog krivičnog dela običnog ubistva i osuđen na kaznu zatvora u trajanju od devet godina. I njega je pomilovao Tuđman, tako da je u zatvoru odležao tek nekoliko meseci. Nakon izlaska na slobodu vratio se na ratište, a danas je penzionisani pukovnik HV-a i vlasnik stana u Ogulinu, koji mu je dodeljen zbog „stradavanja” u ratu.
Srpski demokratski forum za ubijene civile i nekoliko porodica ubijenih krajiških teritorijalaca početkom prve decenije 21. veka podneli su Tužilaštvu haškog tribunala krivične prijave za pomenuta ubistva u Ogulinu od 18. i 19. novembra 1991, ali, osim obaveštenja podnosiocima da su primili njihove podneske, nisu preduzimali nikakve krivičnopravne aktivnosti.
Umesto političkih predstavnika Srba u Hrvatskoj, ove godine su vence u Dunav za sve civilne žrtve rata položili predstavnici udruženja Veterani Domovinskog rata i antifašisti (VeDRA). Izjava predsednika tog udruženja Ranka Britvića da je „polaganje venaca za sve civilne žrtve u Vukovaru civilizacijski i ljudski čin i minimum pristojnosti” daje nadu da empatija i među Hrvatima još tinja.
Politika, 29.11.2024, elektronsko izdanje
Povezani tekstovi
