Hrvatske snage na današnji dan prije 31 godinu napale su istočnu Bilogoru na sjeverozapadu Hrvatske i etnički očistile prostor na kojem je živjelo srpsko stanovništvo, koje je preživjelo masovna stradanja u ustaškim logorima u Drugom svjetskom ratu.
Dokumentaciono-informativni centar “Veritas” saopštio je da je 31. oktobra 1991. godine, napadom na Teritorijalnu odbranu Grubišno polje, započela akcija tada hrvatske paravojske pod kodnim nazivom “Otkos-10”, čiji je cilj bio likvidacija ili protjerivanje Srba sa područja istočne Bilogore, smještenog u trouglu između Bjelovara, Daruvara i Virovitice.
Narod istočne Bilogore krenuo je u egzodus, ocijenivši da malobrojne srpske snage, njih oko 400, neće moći izdržati pritisak više od šest puta brojnijih hrvatskih formacija ojačanih tenkovima i dalekometnom artiljerijom, a poučen istorijskim iskustvom iz Drugog svjetskog rata, kada su ih ustaše odvodili i ubijali u logorima Јadovno i Јasenovac.
Toga i narednog dana, kompletno stanovništvo iz 23 sela i jedan broj žitelja iz još 15 sela, napustilo je to područje i u izbjegličkoj koloni, u kojoj se našlo oko 4.000 ljudi i više od 600 različitih vozila, prešlo je BiH, u kojoj se još nije ratovalo.
Među njima je bilo i oko 250 pripadnika drugih nacionalnosti, Hrvata, Čeha, Mađara i Roma, od kojih je jedan broj bio u mješovitim brakovima sa Srbima.
Poslije povlačenja Srba iz istočne Bilogore, hrvatske snage ubijale su preostale stanovnike, pljačkale, palile i minirale kuće, uključujući i ona sela u kojima ranije nije ni bilo otpora.
Hrvati su tada uništili i spomenike kulture pod zaštitom UNESKO-a.
- U najboljoj ustaškoj tradiciji iz 1941. nastavljeno je rušenje i devastacija pravoslavnih hramova tako da su do temelja izgorjele drvene crkve bilogorskog stila, jedinstveni spomenici kulture nulte kategorije pod zaštitom UNESKO-a hram Svetog Dimitrija u Rastovcu, sagrađen prije 1700. godine i hram Uspenija Presvete Bogorodice u Donjoj Rašenici iz 1709. godine – istakli su iz “Veritasa”.
Od 1991. do 1997. godine na području istočne Bilogore ubijeno je 65 osoba, većinom srpske nacionalnosti i onih koji su bili u rodbinskim vezama sa srpskim porodicama.
Od ukupnog broja stradalih 41 je civil, od kojih je 17 ubijeno prije akcije “Otkos-10” tokom kampanje zastrašivanja i zlostavljanja, te 23 pripadnika Teritorijalne odbrane, dok su dvojicu Srba, koji su ostali u hrvatskoj vojsci i policiji, likvidirali “saborci”. Lokacija posmrtnih ostataka za 15 osoba još nije poznata.
Za zločine nad Srbima u istočnoj Bilogori do sada je odgovarao samo pripadnik ZNG iz Grubišinog Polja Veljko Marić, koji je osuđen u Beogradu, ali je 2015. godine transferisan u Hrvatsku, koja ni dan danas nije ispunila obavezu da će protiv Marića nastaviti krivični postupak.
Marića je Vijeće za ratne zločine u Beogradu osudilo na kaznu zatvora od 12 godina zbog ratnog zločina protiv civila zato što je 31. oktobra 1991. godine u selu Rastovac, u opštini Grubišno Polje, hicima iz vatrenog oružja ubio Petra Slijepčevića /1926. godište/ u porodičnoj kući Slijepčevića.
Dok je Marić u srpskim zatvorima izdržavao kaznu, protiv njega je srpsko pravosuđe otvorilo još jednu istragu zbog sumnje da je mjesec dana prije tog ubistva, u septembru 1991. godine u Grubišnom Polju likvidirao Srbe Miću Vasiljevića i Vladimira Kučeru, te mučio Zvjezdana Mačka.
Iako istraga nije bila završena, Marić je u junu 2015. godine iz Srbije transferisan u Hrvatsku, a hrvatska strana se prilikom transfera obavezala da će nastaviti krivični postupak protiv Marića započet u Srbiji, ali do sada nema potvrde da preuzetu obavezu i ispunjava.
Iz “Veritasa” podsjećaju da je do Drugog svjetskog rata na području istočne Bilogore živjelo 18.000 žitelja srpske nacionalnosti, od kojih je poslije ustaških zločina u Drugom svjetskom ratu i zločina 90-tih, po podacima Mitropolije zagrebačko-ljubljanske iz 2005. godine preostalo 1.170 i to uglavnom starijih osoba.
Popis stanovnštva u aprilu 2011. godine u istočnoj Bilogori dočekalo je manje od 1.000 Srba.
Povezani tekstovi
