PRE 32 godine, 31. oktobra 1991, napadom na TO Grubišno polje, započela je akcija hrvatske paravojske pod kodnim nazivom “Otkos-10”. Cilj je bio likvidirati ili proterati Srbe sa područja istočne Bilogore, smeštene na severozapadu Hrvatske, u trouglu između Bjelovara, Daruvara i Virovitice.
Kako podseća Savo Štrbac, prvi čovek Dokumentaciono-informacionog centra Veritas, narod istočne Bilogore, ocenivši da malobrojne srpske snage, njih oko 400, neće moći dugo da izdrže pritisak šest puta brojnijih hrvatskih formacija, ojačanih tenkovima i dalekometnom artiljerijom, kreće u egzodus.
- Kompletno stanovništvo iz 23 i jedan broj žitelja iz još 15 sela, napustilo je to područje i u izbegličkoj koloni, u kojoj se našlo oko 4.000 ljudi i više od 600 različitih vozila, prešlo u Bosnu. Među njima je bilo i oko 250 pripadnika drugih nacionalnosti: Hrvata, Čeha, Mađara i Roma, deo u mešovitim brakovima sa Srbima – kaže Štrbac.
Nakon toga usledila su ubistva preostalih stanovnika, pljačka, paljevine i miniranja kuća.
- U najboljoj ustaškoj tradiciji iz 1941, nastavljeno je rušenje i devastacija pravoslavnih hramova, pa su do temelja izgorele drvene crkve bilogorskog stila, jedinstveni spomenici kulture nulte kategorije pod zaštitom Uneska: Hram sv. Dimitrija u Rastovcu, sagrađen prije 1700. godine i Uspenije Presvete Bogorodice u Donjoj Rašenici iz 1709. godine.
Na području istočne Bilogore, od 1991. do 1997. godine, život je izgubilo najmanje 65 osoba, većinom Srba ili onih u rodbinskim vezama sa njima. Stradao je 41 civil i 23 pripadnika TO, dok su dvojicu Srba, koji su ostali u hrvatskoj vojsci i policiji, likvidirali “saborci”. Još se traga za posmrtnim ostacima 15 osoba.
SPALI NA 1.000
DO Drugog svetskog rata na području istočne Bilogore živelo je 18.000 žitelja srpske nacionalnosti. Popis stanovništva 2021. dočekalo ih je manje od 1.000.
Za zločine je do sada odgovarao samo Veljko Marić, pripadnik ZNG iz Grubišinog polja, kog je Veće za ratne zločine u Beogradu osudilo na kaznu zatvora od 12 godina zato što je 31. oktobra 1991. godine u selu Rastovac, hicima iz vatrenog oružja ubio Petra Slijepčevića (1926.) u porodičnoj kući. Dok je u srpskom zatvoru izdržavao kaznu, protiv njega je otvorena još jedna istraga zbog sumnje da je u septembru 1991, u Grubišnom Polju, likvidirao Srbe Miću Vasiljevića i Vladimira Kučeru i mučio Zvjezdana Mačka. U junu 2015. prebačen je u Hrvatsku, koja se obavezala da će nastaviti krivični postupak, ali bez epiloga.
Inače, nikad preboljen događaj, koji je Srbe i naterao u egzodus, desio se u noći između 26. i 27. aprila 1941. godine. Tada su ustaše uhapsile 504 Srba iz Grubišnog Polja, od kojih je njih 487 pobijeno u kompleksu ustaških logora Gospić-Jadovno-Pag u julu te godine.
Povezani tekstovi
