Nevladina organizacija „Veritas“ podsetila je da je 31. oktobra 1991. godine, napadom na pripadnike Teritorijalne odbrane Grubišno polje, započela akcija hrvatske paravojske pod kodnim nazivom „Otkos-10“, koja je imala za cilj likvidirati ili proterati Srbe sa područja istočne Bilogore, smeštenog na severozapadu Hrvatske, u trouglu između Bjelovara, Daruvara i Virovitice.
Narod istočne Bilogore, ocenivši da malobrojne srpske snage neće moći dugo izdržati pritisak preko šest puta brojnijih hrvatskih formacija, a poučen istorijskim iskustvom iz Drugog svjetskog rata, kada su ih ustaše odvodili i ubijali u logorima Jadovno i Jasenovac, krenuo je u egzodus spašavajući gole živote, dodaje se u saopštenju.
Toga i narednog dana, kompletno stanovništvo iz 23, i jedan broj žitelja iz još 15 sela, napustilo je to područje i u izbegličkoj koloni, u kojoj se našlo oko 4.000 ljudi i preko 600 različitih vozila, prešlo u Bosnu, u kojoj se tada još nije ratovalo, podseća Veritas.
Među njima je bilo i oko 250 pripadnika drugih nacionalnosti, Hrvata, Čeha, Mađara i Roma, deo njih u mešovitim brakovima sa Srbima.
Posle povlačenja Srba iz istočne Bilogore, usledila su ubistva preostalih stanovnika, pljačka, paljevine i miniranja kuća, uključujući i sela u kojima ranije nije ni bilo otpora.
„U najboljoj ustaškoj tradiciji iz 1941., nastavljeno je rušenje i devastacija pravoslavnih hramova tako da su do temelja izgorjele drvene crkve bilogorskog stila, jedinstveni spomenici kulture nulte kategorije pod zaštitom UNESCO-a: hram sv. Dimitrija u Rastovcu, sagrađen prije 1700-te godine i Uspenije Presvete Bogorodice u Donjoj Rašenici iz 1709. godine“, ističe se u saopštenju.
Na području istočne Bilogore, u ratu i poraću, od 1991. do 1997. godine, koliko je do sada utvrđeno, život je izgubilo 65 osoba, većinom srpske nacionalnosti i onih koji su bili u rodbinskim vezama sa srpskim porodicama.
Od ukupnog broja stradalih, 41 je civil, od kojih je 17 ubijeno pre akcije „Otkos-10“ tokom kampanje zastrašivanja i zlostavljanja, te 23 pripadnika TO, dok su dvojica Srba, koji su ostali u hrvatskoj vojsci i policiji, likvidirani od strane „saboraca“.
Od ukupnog broja žrtava još se traga za posmrtnim ostacima 15 osoba.
Za navedene zločine nad Srbima počinjene u istočnoj Bilogori do sada je odgovarao samo Veljko Marić, pripadnik ZNG iz Grubišinog polja, kojeg je Veće za ratne zločine u Beogradu osudilo na kaznu zatvora od 12 godina zbog ratnog zločina protiv civila zato što je 31. oktobra 1991. godine u selu Rastovac, u opštini Grubišno Polje, hicima iz vatrenog oružja ubio Petra Slijepčevića (1926) u porodičnoj kući.
Dok je Marić u srpskim zatvorima izdržavao kaznu, protiv njega je srpsko pravosuđe otvorilo još jednu istragu zbog sumnje da je tokom septembra 1991. u Grubišnom Polju likvidirao Miću Vasiljevića i Vladimira Kučeru, te mučio Zvjezdana Mačka, svi Srbi.
„Iako istraga nije završena, Marić je u junu 2015. godine iz Srbije transferisan u Hrvatsku. Prilikom transfera hrvatska strana se obavezala da će nastaviti krivični postupak protiv Marića započet u Srbiji, ali do sada nema potvrde da preuzetu obavezu i ispunjava“, navodi se u saopštenju.
Veritas navodi da je do Drugog svetskog rata na području istočne Bilogore živelo 18.000 žitelja srpske nacionalnosti, a posle ustaških zločina u Drugom i onih počinjenih u poslednjem ratu, po podacima Mitropolije zagrebačko-ljubljanske, 2005. godine preostalo ih je 1.170, uglavnom starijih osoba, dok ih je popis stanovništva u aprilu 2011. dočekalo manje od 1.000.
Povezani tekstovi
