Ni dvadeset godina kasnije, iako istragu vode i Srbija i Hrvatska, nije sudski utvrđeno ko su počinioci jednog od najstrašnijih zločina tokom rata u bivšoj Jugoslaviji
DANSKI dokumentarni film “15 minuta – Masakr u Dvoru”, prikazan 24. avgusta na RTS, ponovo je otvorio pitanje nerešenog zločina u Dvoru na Uni, kada je u akciji “Oluja” ubijeno devet hendikepiranih civila.
Žrtve su štićenici Doma penzionera i Psihijatrije iz Petrinje, koji su prvog dana “Oluje” zbog bombardovanja grada evakuisani u osnovnu školu u Dvoru na Uni, koju su okruživali pripadnici UN iz Danske. Do 7. avgusta većina evakuisanih je napustila taj objekat, ali su najnemoćniji ostali u školi. Sutradan oko 14.30 grupa vojnika bez oznaka pripadnosti ušla je u školu i iz neposredne blizine, u roku od 15 minuta, pobila nemoćne civile. Od devet žrtava šest je identifikovano: Desanka Teodorović, Zorka Marić, Jovan Macut, Terezija Ružak, Darko Krivokuća i Slobodan Vukšić.
Likvidaciji su svedočili danski vojnici koji su želeli da otvore vatru na ubice, ali im komandant danskog kampa Jirgen Kold to nije dozvolio, uz obrazloženje da im je upotreba oružja bila dozvoljena isključivo u samoodbrani, odnosno da im je u akciji “Oluja” bilo naređeno da se ne mešaju u razmenu vatre između zaraćenih strana. Upravo se on, dvadeset godina kasnije, na mestu zločina suočava sa svojom odlukom da ne zaštiti hendikepirane.
U Srbiji skoro da i nije bilo reakcija na ovaj film osim na RTS, dok ih je u Hrvatskoj bilo nešto više, uglavnom negativnih, u čemu je prednjačio izvesni penzionisani pukovnik Ivica Pandža Orkan, kome je zasmetalo što su neke hrvatske institucije sponzorisale sa 250.000 kuna film (oko 33.000 evra) kojim se Danci pokušavaju opravdati “za svoju veliku grešku i vojnu neprofesionalnost, a sve u cilju kako bi se časni hrvatski vojnik pokušao prikazati u negativnom kontekstu u što im zasigurno neće niko poverovati” uz zaključak: “Dati novac koji je hrvatska sirotinja uplatila u državni proračun da bi na odjavnoj špici kao konsultant bio naveden notorni lažov i manipulant Savo Štrbac – delo je hrvatskih idiota koji tu sramotu dozvoljavaju.”
Priznajem da smo mi u “Veritasu” autorima filma stavili na raspolaganje svu dokumentaciju koju smo godinama skupljali u vezi sa masakrom hendikepiranih civila u Dvoru, uključujući i imena i kontakte osoba sa srpske strane koji su imale bilo kakve veze sa ovim događajem, od kojih se većina i pojavljuje u filmu.
Ni dvadeset godina kasnije, iako istragu vode i Srbija i Hrvatska, nije sudski utvrđeno ko su počinioci jednog od najstrašnijih zločina tokom rata u bivšoj Jugoslaviji.
Hrvati ko papagaji ponavljaju da ubice nisu mogle biti pripadnici hrvatske vojske zato što su u Dvor ušli tek 9. avgusta, i to bez ispaljenog metka, kao i da su zatekli prizor u školi. To isto u ovom filmu tvrdi i tadašnji komandant 145. brigade HV general Bruno Čavić, iako iz više izvora, kako hrvatskih (knjiga o ratnom putu 145. brigade HV, i časopis “Zrin” broj 3, od 17. septembra 1995), tako i srpskih (general Mile Novaković, koji se pojavljuje i u filmu), kao i danskog kontingenta UNCRO (službena beleška i video-snimak) proizilazi da su u Dvoru bili već 7. avgusta po podne. Iz istih izvora proizilazi da su i 8. avgusta, kada su pobijeni ljudi u školi, u Dvoru bili i hrvatski i srpski vojnici između kojih je bilo i puškaranja.
Po “Veritasovim” istraživanjima, te nesrećne ljude pobili su pripadnici specijalne izviđačko-diverzantske jedinice HV, kojom je komandovao Matija Ciprić, koji i ne krije da je i 7. i 8. avgusta bio u Dvoru, ali “jamči” da kod škole u vreme ubistva nije bio niko od njegovih ljudi, koje je on obučavao i odveo na front. Često ističe da dolazi iz katoličke porodice, da je vernik i da ne bi mogao ubiti civila, kao ni zarobljenog vojnika. Istovremeno se javno hvali i ponosi sa nadimkom “Ustaša” koji nosi još iz mladih dana. A notorno je da ustaše, i kad su mantiju nosile, nisu prezale od monstruoznih i ritualnih ubistava drugih i drugačijih, pa makar deca, starci, žene i bolesnici bili.
Motiv za ubistvo dvorskih hendikepiranih civila mogao je biti koristoljublje ili mržnja. Pošto ti nesrećni ljudi nisu imali skoro nikakvu imovinu (invalidska kolica i štake i nisu neka imovina za koju bi ih neko ubijao), ostaje kao jedini motiv mržnja prema nacionalnoj pripadnosti žrtava (ubice očito nisu znale da bar jedna žrtva nije srpske nacionalnosti), što, sa velikom verovatnoćom, isključuje pripadnike srpske vojske kao počinioce ovog monstruoznog zločina.
Nadam se da će ovaj film, sada kada su završeni godišnji odmori, pogledati i srpski i hrvatski tužioci i da će zaključiti isto što i već pomenuti pukovnik HV i da će, za razliku od njega, poverovati autorima filma te da će istragu uskoro završiti podizanjem optužnice protiv direktnih počinilaca i njihovih naredbodavaca. Znam da to očekuju i porodice nevinih žrtava i autori filma “15 minuta – Masakr u Dvoru”.