NI 32 godine od zločina u selima Kip (Daruvar) i Klisa (Pakrac) tela petoro ubijenih civila nisu pronađena. Pripadnici hrvatske vojne policije uhapsili su 24 srpska civila između 12. i 18. novembra 1991. godine u ovim selima, u prvom slučaju pod sumnjom da skrivaju oružje vojnog porekla, a u drugom radi “izmeštanja” stanovništva.
Uhapšene su odveli u Marino selo, gde su ih držali u podrumu inprovizovanog zatvora “Ribarska koliba” i tu ih psihički i fizički maltretirali. Mučili su ih potapanjem u vodu, priključivanjem na induktorsku struju, odsecanjem ušiju, sečenjem po grudima i soljenjem rana, gaženjem nogama, udaranjem metalnim šipkama i drvenim palicama. Samo su šestorica preživela, dok su osamnaestorica likvidirana. Za telima petorice još se traga.
Za likvidaciju ovih civila Županijski sud u Osijeku je u junu 2011. od šestorice optuženih pripadnika vojne policije ZNG osudio dvojicu (Tomicu Poleto na 15 godina i Željka Tutića na 12 godina zatvora), dok je trojicu, u nedostatku dokaza, oslobodio. Protiv jednog je optužbu odbio zbog zastare krivičnog gonjenja. Presudu je potvrdio Vrhovni sud RH u decembru iste godine.
U periodu od 8. oktobra 1991. do 29. marta 1992. u logorima “Ribarska koliba” u Marinom selu i “Stara ciglana” u Pakračkoj Poljani, koje je osnovala jedinica za posebne namene MUP-a Hrvatske, pod komandom Tomislava Merčepa, likvidirano je, prema VERITAS-ovim podacima, više od 100 žrtava, uglavnom srpskih civila. Većina likvidiranih potiče iz zapadnoslavonskih naselja sa područja Pakraca i Daruvara, ali i sa teritorija opština Garešnica, Kutina, Bjelovar i Zagreb. Sva ova naselja nalazila su se van područja u kojima se srpsko stanovništvo oružjem suprotstavilo nasilju hrvatskih oružanih formacija.
Posle hapšenja, prema rečima Save Štrpca, bez sudskog naloga, Srbi su dovođeni u pomenute logore, pojedinačno ili u manjim grupama, gde su zadržavani nekoliko dana i posle strahovite torture, ukoliko nisu podlegli mukama, izvođeni na stratišta i likvidirani.
Županijski sud u Zagrebu je 2005, posle dugogodišnjeg postupka, pravosnažno osudio petoricu pripadnika MUP-a Hrvatske (Muniba Suljića, Sinišu Rimca, Igora Mikolu, Miru Bajramovića i Branka Šarića) na kazne zatvora od tri do 12 godina, zbog ubistva nepoznatog muškarca i nezakonitog lišavanja slobode i iznude trojice Srba. Oni su u oktobru 1991. iz Zagreba dovedeni u Pakračku poljanu, gde su ih likvidirala nepoznata lica.
Županijski sud u Zagrebu je u maju 2016. godine nepravosnažno osudio i Tomislava Merčepa, tadašnjeg komadanta rezervne jedinice MUP-a RH i savetnika u MUP-u RH, na pet i po godina zatvora zbog toga što “nije sprečio sebi podređene da vrše nezakonita hapšenja, zlostavljanja i ubijanja 31 civila dovedenih iz Zagreba, Kutine, Ribnjaka, Janje Lipe, Bujavice, Međurića, Zbjegovače i Pakračke Poljane, od kojih je 23 usmrćeno”, dok su iz činjeničnog opisa presude izostavljene žrtve (20) za koje se nije moglo utvrditi ko ih je hapsio i likvidirao. Vrhovni sud je, presudom iz februara 2017, preinačio prvostepenu presudu tako što je optuženom povećao kaznu na sedam godina zatvora, koju je umesto u zatvorskoj ćeliji, povremeno “izdržavao” u elitnoj banji Krapinske toplice.
U martu 2020. godine hrvatski Vrhovni sud doneo je odluku da se osuđeni Merčep pusti na uslovnu slobodu posle izdržane tri četvrtine zatvorske kazne zbog: znatno pogoršanog zdravstvenog stanja, ranije krivične neosuđivanosti, potpunog pridržavanja kućnog reda i što je dotadašnjim izdržavanjem kazne “u celosti ostvarena svrha kažnjavanja”.
Na današnji dan iste godine mediji u regionu objavili su vest da je ratni zločinac Merčep umro u 69. godini života.
- U prvom velikom egzodusu Srba iz zapadne Slavonije u sukobu devedesetih, koji je kulminirao nakon osnivanja pomenutih logora, na području opština Daruvara, Grubišnog polja, Podravske Slatine, Pakraca, Novske, Orahovice i Virovitice, etnički je očišćeno 193 naselja (10 gradskih i 183 seoska), u kojima je uništena većina kuća i imovine, uništeno je ili oštećeno i 27 pravoslavnih hramova, dok je ovo područje napustilo 52.320 Srba – kaže Štrbac.
Po popisu stanovništva iz 1991. u Kipu je živeo 271 žitelj, od toga 195 Srba i 15 Jugoslovena, a u Klisi 139 žitelja, od toga 82 Srba, dok je po popisu stanovništva iz 2021. u Kipu živelo 146, a u Klisi 81 žitelj, bez oznake o njihovoj nacionalnoj pripadnosti.
Povezani tekstovi
