DRUGI dan po Svetom Jovanu, u Crkvi Svetog Marka u Beogradu Krajišnici su održali pomen sunarodnicima stradalim u hrvatskoj akciji, poznatoj pod kodnim nazivom “Maslenica”
DRUGI dan po Svetom Jovanu, u Crkvi Svetog Marka u Beogradu Krajišnici su održali pomen sunarodnicima stradalim u hrvatskoj akciji, poznatoj pod kodnim nazivom “Maslenica”. Na pomenu nije bilo nijednog medija iz Srbije, iako su obavešteni nekoliko dana pre od organizatora pomena, Udruže nja porodica nestalih i poginulih “Suza”. Nijedan medij u Srbiji ovom događaju nije posvetio ni reči ni slova, iako im je “Veritas” i dan ranije i na godišnjicu dostavio pisano saopštenje.
Šta je akcija “Maslenica”?
To je akcija koju su 22. januara 1993. izvršile oružane snage RH na južne delove Republike Srpske Krajine (RSK). Agresija je izvršena u toku realizacije “Vensovog plana”, kojim je RSK, godinu dana ranije, stavljena pod zaštitu mirovnih snaga UN (UNPROFOR). Bila je to treća po redu agresija Hrvatske na zaštićeno područje UN, u čije članstvo je, dve godine ranije, i sama primljena.
U narednih nekoliko dana hrvatske oružane snage su uspele da zauzmu nekoliko desetina kvadratnih kilometara na Ravnim Kotarima, uključujući aerodrom “Zemunik”, i nekoliko visova na Velebitu i da preuzmu kontrolu nad branom i hidroelektranom “Peruča”. U ovoj agresiji najviše su stradala tri srpska sela: Islam Grčki, Kašić i Smoković, kao i etnički mešovita sela: Murvica, Crno, Zemunik Gornji, Poljica i Islam Latinski. Srbi iz pomenutih sela su pobijeni, prognani ili odvedeni u zatvore i logore. Njihova bogata imanja su opljačkana, opustošena i uništena, a kulturni spomenici, groblja i crkve devastirani, oskrnavljeni ili porušeni, među kojima i Dvori Janković Stojana u Islamu Grčkom sa Crkvicom Sv. Georgija (osveštana 1675), u kojoj je sahranjen poznati književnik Vladan Desnica.
U ovoj agresiji na srpskoj strani poginulo je 348 vojnika i civila, među kojima 35 žena i troje dece starosti do 12 godina. Osam lica se još vodi na listi nestalih. U zbegovima je umrlo još 165 lica, uglavnom starije dobi. Iz gore pomenutih ravnokotarskih sela proterano je više od deset hiljada Srba, koji su se raselili širom sveta.
Jedan od težih zločina desio se već prvog dana agresije na prevoju Mali Alan na Velebitu, u neposrednoj blizini osmatračnice UNPROFOR, kada su pripadnici hrvatske specijalne policije ubili i masakrirali 22 pripadnika Srpske vojske Krajine (SVK) s područja Gračaca, među kojima i dvadesetšestogodišnju bolničarku Dušanku Gaćeša.
Operaciju “Maslenica” su planirali i izveli Janko Bobetko, Ante Gotovina, Ante Roso, Mirko Norac i Mladen Markač, uz znanje i odobrenje Franje Tuđmana, tadašnjeg predsednika države i vrhovnog komandanta oružanih snaga RH, koji su već tada bili ili su naknadno unapređani u činove generala. U vreme ove agresije načelnik artiljerije sektora “Velebit” bio je kosovski Albanac, do ‘91. oficir JNA Agim Čeku, od čijih granata je, usled neselektivnog granatiranja po dubini područja opština Benkovac i Obrovac, najviše i stradalo civila.
Kada je reč o “Vensovom planu”, januarski napad na RSK je pokazao tri bitne stvari: UNPROFOR nije bio garant mira i zaštite srpskog stanovništva, što se tada pravdalo karakterom njegovog mandata (nije ovlašćen za upotrebu oružja).
Drugo – Srbija je pokazala da nema nameru da vojno interveniše u slučaju hrvatskih napada, kao što je bilo obećano iz Beograda.
I treće – Hrvatska je dobila međunarodnu podršku za reintegraciju Krajine.
Rezolucija SB UN 802 od 25. januara 1993, donesena povodom hrvatskog napada na jug Krajine, sadržavala je odredbu, i to u prvoj tački, da se hrvatske snage povuku i omoguće mirovnim snagama UN da ponovo preuzmu kontrolu nad zauzetim područjem. Takođe je od sukobljenih strana traženo da nastave pregovore i da krajinska vojska vrati teško naoružanje u skladišta. Hrvatska je insistirala na razoružanju SVK, a vlasti RSK na ispunjenju prve tačke rezolucije. Nije realizovano ni jedno ni drugo, a sporazum o primirju je sklopljen tek u julu te godine u Erdutu.
Iako je agresija izvršena na zaštićenu zonu UN-a i pred očima mnogobrojnih pripadnika UNPROFOR, do sada, ni pred međunarodnim ni pred domaćim sudovima, niko nije procesuiran za zločine nad Srbima počinjene u ovoj akciji.
Ne znam zašto su srpski mediji oćutali ovaj događaj. Možda zbog toga što je tog istog dana birana hrvatska vlada, u kojoj ima ministara sa profašističkim i proustaškim svetonazorima. A možda i zbog toga što je toga dana održana komemoracija i pomen žrtvama Novosadske racije, pa da ne bi bilo previše tragičnih sećanja za jedan narod u istom danu. Upravo je gradonačelnik Novog Sada Miloš Vučević, na pomenutoj komemoraciji naveo: “Tamo gde prestaje istorijsko pamćenje, gubi se svaki smisao i kontekst našeg identiteta”. Tome bih dodao i jednu rusku narodnu mudrost: “Narod koji zaboravlja svoju prošlost, nema pravo ni na budućnost”.
