Krajišnici iz bivše Republike Srpske Krajine (RSK) nedavno su u Novom Sadu održali javnu raspravu o Nacrtu zakona o pravima boraca, vojnih nvalida, civilnih invalida rata i članovima njihovih porodica. Ovo okupljanje Krajišnika nije ni bilo na agendi Odbora za javne službe Vlade Srbije, koji je doneo odluku o javnoj raspravi o pomenutom nacrtu “boračkog zakona” od 13. maja do 3. juna ove godine, za čije sprovođenje je ovlastio Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja.
Ova krajiška razlikuje se od ostalih javnih rasprava sa zvanične agende nadležnog ministarstva, na kojima se borci sa priznatim statusom bore za više prava, po tome što se pripadnici Srpske vojske Krajine (SVK) bore za priznanje osnovnog prava – prava na status borca.
Naime, članom 4. nacrta “boračkog zakona”, status borca priznaje se: pripadnicima vojske Kraljevine Jugoslavije; partizanima i četnicima iz Drugog svjetskog rata; pripadnicima oružanih snaga SFRJ u ratu devedesetih do 27. aprila, odnosno do 19. maja 1992; pripadnicima oružanih snaga SRJ u ratu devedesetih poslije 27. aprila 1992, uključujući i “kosovski rat” od 24. marta do 26. juna 1999. Prema tački 5. pomenutog člana, koja se jedina i odnosi na područje Hrvatske, odnosno bivše RSK, status borca imao bi državljanin Republike Srbije koji je “kao pripadnik oružanih snaga SFRJ vršio vojne dužnosti ili druge dužnosti za vojne ciljeve ili za druge ciljeve državne bezbednosti u oružanim akcijama radi odbrane suvereniteta, nezavisnosti i teretitorijalne celokupnosti SFRJ u periodu od 17. avgusta 1990. do 27. aprila 1992, a za pripadnike oružanih snaga SFRJ stacioniranih na teritoriji Bosne i Hercegovine do 19. maja 1992”.
Dakle, u pomenutom nacrtu “boračkog zakona” među priznatim borcima jedino nema pripadnika vojske RSK, koja je formirana nakon povlačenja JNA sa područja avnojevske Hrvatske.
Zašto? pitali su svi okupljeni na pomenutom skupu, među kojima je bilo najviše onih koji su bili pripadnici Srpske vojske Krajine (SVK), od običnih vojnika do generala, ali i funkcionera u ratnim skupštinama i vladama RSK. Kao argumentaciju da se i krajiškim borcima i poslije 27. aprila 1992. pa sve do 15. januara 1998. (do reintegracije istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema) prizna status borca, prisutni su se pozivali na zaključke, odluke i naredbe najviših državnih, političkih i vojnih organa i institucija SFRJ o separatističkom i terorističkom karakteru paravojnih oružanih formacija protiv pripadnika JNA i civilnog stanovništva u bivšim republikama Sloveniji, Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini. Pozivali su se i na Odluku Skupštine srpskog naroda o proglašenju RSK, i na Zakon o važenju pravnog sistema SFRJ i na delu teritorije koja je pod posebnom zaštitom UN-a, koji je usvojila Skupština SFRJ, Planove mirovnih operacija UN za Jugoslaviju, Rezolucije Saveta bezbednosti UN i druga akta. Podsećali su i da je RSK bila poseban entitet u okviru SFRJ i međunarodni pravni subjekt i da je imala pravo da organizuje odbranu stanovništva na svojoj teritoriji od zločina i genocidnih namera i postupaka hrvatskih separatističkih i terorističkih formacija i oružanih snaga RH.
Lično sam podsetio prisutne, među kojima je bio i predstavnik nadležnog ministarstva, na odredbu (čl.2. st.1. t.5.) još uvek važećeg Zakona o osnovnim pravima boraca, vojnih invalida i porodica palih boraca (“Sl. list SRJ”, br. 24/98), po kojoj je borac i onaj koji je “vršio vojne dužnosti ili druge dužnosti za vojne ciljeve državne bezbednosti u oružanim akcijama posle 17. avgusta 1990. za očuvanje suverenosti, nezavisnosti i teritorijalne celokupnosti SFRJ”. S obzirom da je u primeni citirane odredbe iz važećeg zakona u praksi bilo dilema do kada se priznaje status borca onima koji su ratovali u RSK, predložio sam da se u novi “borački zakon” prenese citirana odredba iz važećeg zakona tako što bi se na kraju iza “SFRJ” dodale reči: “SRJ i UNPA zona Sjever, Jug, Zapad i Istok”.
Na taj način bi se omogućilo svim državljanima Republike Srbije koji su, na osnovu tada važećih propisa, učestvovali u oružanim sukobima devedesetih na prostorima SFRJ i država nastalih njenim raspadom, uključujući i zone pod zaštitom UN-a, da imaju pravo na status borca, koji im, usput rečeno, ne propisuje nikakva posebna prava. Na ovaj način bi se izbegle i dileme o vremenskom tumačenju termina “borac” a zadovoljili bi se i opravdani zahtevi pripadnika SVK. Ako se ipak usvoji definicija borca iz nacrta novog “boračkog zakona”, borci SVK će jedini, od svih učesnika ratova devedesetih prošlog veka na prostorima SFRJ, ostati bez priznatog statusa borca.
