PRAVDA JOŠ NIJE STIGLA U PAULIN DVOR
“U ime Boga milostivog samilosnog molimo te Bože svemogući neka tuga postane nada, neka osveta bude pravda, neka majčina suza bude molitva, da se nikome nikada ne ponovi Paulin Dvor…”
Ove reči urezane su na spomenik jednog od osamnaestoro nedužnih civila, ubijenih pre tačno 26 godina, u noći između 11. i 12. decembra 1991. godine u Paulin Dvoru, a ovaj događaj ostao je bolna rana srpskog naroda.
Ta noć, pre tačno 26 godina, bila je poslednja za 18 nedužnih civila, 17 Srba i jednog Mađara, kada je više pripadnika 130. brigade Hrvatske vojske upalo u kuću Andrije Bukvića u selu Paulin Dvor kod Osijeka, u kojoj su meštani, uglavnom srpske nacionalnosti, bili u nekoj vrsti kućnog pritvora. Oni su, zbog odmazde za smrt saborca, iz automatskog oružja i ručnim granatama ubili osamnaestoro ljudi prosečne starosti od 64 godine.
Među ubijenima je bilo osam žena između 41 i 85 godina i četiri bračna para. Iz porodice Katić ubijeni su Dmitar (82), njegovi sinovi Milan (59) i Petar (54), snaja Bosiljka (47) i rođaka Draginja (69).
Posmrtni ostaci ovih 17 brutalno ubijenih ljudi odvezeni su sa mesta zločina i skriveni na prostoru vojnog skladišta Lug kod Čepina, tako što je “grobnica” prekrivena starim rashodovanim vozilima, dok je na mestu zločina ostavljen skalpirani leš Dare Vujnović (57), koja je zetečena i ubijena van “kuće smrti”.
- Sutradan ujutro zločinci su kuću Andrije Bukvića, u cilju uništavanja tragova zločina, eksplozivom sravnili sa zemljom. Istoga dana iz svoje kuće, koja je bila pod stražom, nestala je bolesna i nepokretna starica Milka Lapčević (81), čije je telo početkom marta 1992. godine pronađeno smrznuto u jarku u blizini sela Hrastin, oko 2,5 kilometra udaljeno od njene kuće – saopšteno je iz Dokumentaciono-informacionog centra “Veritas”.
Komadant operativne zone, pukovnik Karl Gorinšek, ubrzo je čuo za ovaj zločin i naredio istragu, međutim ona je pretvorena u strogo čuvanu tajnu, a o ovom zločinu nije bilo reči pune četiri godine.
- O ovom zločinu se ponovo počelo govoriti tek krajem novembra 1996. godine, kada je tadašnji komadant Drugog zbornog područja, general Đuro Dečak, od tadašnjeg šefa Hrvatske izveštajne službe (HIS) Miroslava Tuđmana tražio mišljenje o prelokaciji posmrtnih ostataka, a ubrzo posle toga, 12. decembra, počinje njihova ekshumacija i “pakovanje” u belu plastičnu burad. Sredinom januara 1997. godine, na sastanku koji je u strogoj tajnosti održan u Osijeku, za novu “grobnicu” paulindvorskih žrtava odabrana je oko 500 kilometara udaljena lokacija Rizvanuša na Velebitu, nedaleko od Gospića – navodi “Veritas”.
Tada je pod nadzorom Siguronosno–informativne službe (SIS), na čijem je čelu bio pukovnik Ante Gugić, i uz pratnju i znanje Kriminalističkog sektora Vojne policije, kojem je na čelu bio bojnik (major) Ante Glavan, transport “opasnog tereta” obavila Karlovačka inženjerijska brigada Hrvatske vojske (HV).
Posmrtne ostatke paulindvorskih žrtava na lokaciji Rizvanuša pronašli su i ekshumirali istražioci Haškog tribunala u maju 2002. godine. U masovnoj grobnici pronađena su tela deset muškaraca i osam žena.
Gorinšek: Ne znam otkud tela u Lici
Iste godine, tada penzionisani hrvatski pukovnik Karl Gorinšek oglasio se o ovom događaju.
- Bio je to klasičan ratni zločin. Bio sam šokiran kada sam saznao o tome – rekao je tada Gorinšek.
On je tvrdio da je izveštaj o ovom zločinu, a koji je on lično potpisao, odmah objavljen i upućen u štab hrvatske vojske, koju je vodio general Anton Tus. Gorinšek ni tada nije mogao da objasni zašto nije naložena nijedna istraga i kako su se tela pojavila u Lici, 500 kilometara od mesta zločina.
Kako je tada preneo zagrebački “Jutarnji list”, tela žrtava prebačena su u Liku šest godina kasnije, 1997. godine, što ukazije na “organizovano i elaborirano skrivanje zločina”.
Godinu dana kasnije, 2003., porodice su identifikovale žrtve u Zavodu za sudsku medicinu u Zagrebu i većinu od njih sahranile u zajedničku spomen grobnicu u njihovom selu, koju su sami izgradili i finansirali. Posmrtni ostaci Milke Lapčević ekshumirani su u junu 2006. godine sa Centralnog groblja u Osijeku, identifikovana je u oktobru iste godine i sahranjena na istom groblju – piše u saopštenju “Veritasa”.
Odšteta sinu ubijenih
Opštinski sud u Osijeku doneo je u julu 2005. godine presudu po kojoj je Hrvatska zbog pretrpljene duševne boli morala da isplati 200.000 kuna (oko 2,4 miliona dinara) Nenadu Jeliću, čiji su majka Anđa i otac Boško ubijeni u Paulin Dvoru.
Iako je u osječki sud stiglo više sličnih odštetnih zahteva, ovo je prvi koji je usvojen. U tužbi u kojoj je tražena odšteta od 600.000 kuna navedeno je da su Jelići žrtve ratnog zločina i da su njihovom sinu u to vreme bile 23 godine, pa je tek spletom okolnosti izbegao smrt.
Niko nije odgovarao
Iako se danas navršilo 26 godina od masakra, hrvatsko pravosuđe za ovaj zločin u Paulin Dvoru još nikoga nije procesuiralo po komandnoj odgovornosti, kao ni one koji su prikrivali, odnosno naredili, organizovali i realizovali premeštanje posmrtnih ostataka žrtava.
Naime, prema “Veritasu”, zbog ratnog zločina protiv civilnog stanovništva izvršenog u Paulin Dvoru, u martu 2003. godine, optužena su samo dvojica pripadnika 130. brigade HV kao neposredni izvršioci, iako ih je bilo mnogo više. Na suđenju, koje je potrajalo sve do 2013. godine, pravosnažno su osuđena obojica optuženika: Nikola Ivanković na 15, a Enes Viteškić na 11 godina zatvora.
U Paulin Dvoru 1991. živelo 87,5% Srba
Prema popisu stanovništva u Hrvatskoj u Paulin Dvoru je 1991. živelo ukupno 168 stanovnika: 147 (87,50%) Srba; 9 Jugoslavena; 4 Hrvata i 8 ostalih. Prema popisu iz 2011. godine, u tom selu je živelo ukupno 76 žitelja, ali nije navedena njihova nacionalna pripadnost.
Miroslava Brkić
Povezani tekstovi
