Prvi put o ubistvu Marka Utržana čuo sam 17. februara 2003. na sednici pretresnog veća Haškog tribunala kada je nekadašnji predsednik SRJ, Slobodan Milošević, obraćajući se sudiji Meju, pored ostalih podataka o događaju u Rakitju, kazao da su pripadnici ZNG odveli zarobljene vojnike JNA u Rakitje i tamo ih selektovali po nacionalnoj osnovi
Krivično vanpretresno veće Višeg suda u Beogradu, Odeljenje za ratne zločine, početkom juna ove godine, peti dan po potvrđivanju optužnice za zločin na Petrovačkoj cesti, potvrdilo je i optužnicu protiv nekadašnjeg pripadnika Zbora narodne garde (ZNG) Branka Tunića (59), kojom se tereti za zločine nad zarobljenim pripadnicima JNA (trinaestoricu fizički i psihički maltretirao, a dvadesetogodišnjeg Marka Utržana iz Kikinde i ubio), koji su u septembru 1991. godine odvedeni u logor, formiran u zagrebačkom naselju Rakitje u Centru za obuku MUP-a Hrvatske, potvrdila je 23. juna o. g. za Tanjug portparolka Višeg suda u Beogradu Tatjana Matić, a preneli i mnogi mediji u regionu. Osim hrvatskih!? Javnost je obaveštena da je optuženi poreklom Albanac, koji je je nakon rata promenio ime i dobio hrvatsko državljanstvo, te da nije dostupan srpskim pravosudnim organima jer je po hapšenju po poternici Srbije u jednoj od država EU (Slovenija) izručen Hrvatskoj, zbog njegovog hrvatskog državljanstva i prebivališta u Zagrebu!?
Prvi put o ubistvu Utržana čuo sam 17. februara 2003. na sednici pretresnog veća Haškog tribunala kada je nekadašnji predsednik SRJ, Slobodan Milošević, obraćajući se sudiji Meju, koji je vodio taj postupak, pored ostalih podataka o događaju u Rakitju, kazao da su pripadnici ZNG odveli zarobljene vojnike JNA u Rakitje i tamo ih selektovali po nacionalnoj osnovi tako što su izdvojili i pustili na slobodu Hrvate, Slovence, Albance i muslimane, dok su Srbe i Crnogorce zatvorili i mučili, a jednog od njih, Utržana, i ubili vatrenim oružjem, pucajući mu u glavu.
Drugi put sam o ubistvu Utržana čuo u martu 2016. kada su nam pripadnici MUP-a Srbije, Odeljenje za ratne zločine, pokazali izjavu Nade Lončarević, tetke nesrećnog mladića, koju je dala u septembru 1993. istražnom sudiji Vojnog suda u Beogradu, u kojoj je opisala kako je porodica nekoliko dana po ubistvu preuzela mladićeve posmrtne ostatke i sahranila ih u Kikindi. Ta izjava nas je i ponukala da proverimo da li je neko u Hrvatskoj i odgovarao za to ubistvo koje se desilo u vreme dok je postojala zajednička država koja se zvala SFRJ. I na osnovu punomoćja, koje je potpisala mladićeva sestra Jelena Karanović, zagrebačka advokatkinja Slađana Čanković, nakon raznih peripetija, uspela je da iz sudske arhive „izvuče” prvostepenu i drugostepenu presudu hrvatskih sudova.
Iz tih presuda smo doznali da je nedugo posle ubistva Utržana, vojno tužilaštvo pokrenulo postupak protiv Branka Tunića, a zatim ga preuzelo Županijsko državno tužilaštvo u Zagrebu. Optužnica je teretila Tunića da je 30. septembra 1991. godine, u nastavnom centru ZNG, kao čuvar u skloništu za zarobljene vojnike, odbijajući napad zarobljenika Marka Utržana, iz neposredne blizine mu ispalio metak iz pištolja u glavu. Od zadobijenih povreda, Utržan je umro na mestu zločina. Tužilac je naveo da je zarobljeni vojnik nasrnuo na čuvara, zbacio mu pušku s ramena, uhvatio ga za revere, kao i da je čuvar odgurnuo pušku od sebe. Kada je Utržan drugi put nasrnuo na čuvara, Tunić je pucao u njega, a tužilac je to kvalifikovao kao prekoračenje nužne odbrane. Međutim, presudom iz decembra 1997. Županijski sud u Zagrebu oslobađa optužbe ubicu, zauzevši stav da je ubica postupao u čistoj nužnoj odbrani, koju je potvrdio i Vrhovni sud RH presudom iz januara 2001.
Sudovi su zaključak o čistoj nužnoj odbrani temeljili na iskazu jedinog očevica događaja Berislava Bećirovića, koji je, kao i Utržan, bio vojnik na odsluženju redovnog vojnog roka, koji je u istrazi potvrdio Tunićevu odbranu. Moje, ali i mišljenje drugih pravnika koji su pročitali pomenute presude, bilo je da je Bećirović, tada mlad vojnik, bio ucenjen i da mu je „naređeno” šta treba da kaže pred sudom.
U sudskim spisima se navodi da je Tunić rođen u selu Vrankovu u opštini Vitina i da mu se otac zove Zef. Pretpostavljao sam da se Tunićeva porodica ubrzo po njegovom rođenju preselila u Hrvatsku jer je šezdesetih godina prošlog veka Albanaca bilo po celoj Jugoslaviji.
I još jedan pohrvaćeni Albanac počinio je stravičan zločin nad Srbima u akciji „Oluja”. Županijski sud u Splitu 2013, nakon petnaestogodišnjeg postupka, osudio je Božu Bačelića (1970) što je u Prokljanu, nedaleko od Šibenika, ubio, a zatim naredio mladim vojnicima da spale tela Nikole (76) i Milice (74) Damjanić i ubije zarobljeni srpski vojnik Vuk Mandić iz Kistanja. „Veritas” je preko svojih kanala, uspeo da dođe do podatka da je pravo ime Bačelića bilo Redžo Đinđić. Ime je verovatno, kao i Tunić, promenio kako bi glumio „velikog Hrvata”.
Prema Registru hrvatskih branitelja, u Hrvatskoj vojsci bila su ukupno 2.832 pripadnika albanske nacionalne manjine, od toga 2.471 dobrovoljaca, a 361 mobilisani. A prema evidenciji „Udruge Albanaca branitelja Hrvatske u Domovinskom ratu”, poginulo je 87 pripadnika albanske nacionalne manjine, 304 ih je ranjeno, a 229 penzionisano kao ratni vojni invalidi.
Jedan od poznatijih albanskih dobrovoljaca u hrvatskoj vojsci je i Rahim Ademi (Vučitrn, 1954), koji je dogurao do generalskog čina. Završio je Vojnu akademiju u Beogradu, smer artiljerija, dobrovoljno je pristupio u ZNG u leto 1991. Učestvovao je u operacijama hrvatske vojske „Maslenica” i „Medački džep”, kao i u svim važnim operacijama na području BiH i RH. Tužilaštvo Haškog tribunal ga je, zajedno sa Mirkom Norcem i Jankom Bobetkom, optužilo za zločine nad Srbima počinjene u septembru 1993. u akciji „Medački džep” u kojoj je bio komandant Zbornog područja Gospić. Međutim do suđenja pred Haškim tribunalom ipak nije došlo, pošto je u septembru 2005. ovaj predmet prebačen u nadležnost hrvatskog pravosuđa, koje ga je 2008. oslobodilo optužbe pošto je utvrđeno da komanda nije ni išla preko njega.
A najpoznatiji kosovski Albanac u HV je Agim Čeku (Ćuška, 1960). I on je završio Vojnu akademiju u Beogradu i bio je artiljerijski kapetan u JNA do 1991, kada je na početku rata prešao u ZNG. Učestvovao je u operacijama „Maslenica”, „Medački džep” i „Oluja”. I on je od Tuđmana dobio generalski čin. Čeku je na Kosovu od 1999. do 2006. obavljao dužnosti komandanta OVK i kosovskog zaštitnog korpusa, a od 2006. do 2008. i predsednika vlade.
Zbog ratnih zločina koje je počinio na Kosovu, Čeku se odavno našao na poternici srpskog Interpola, na osnovu koje je od 2003. do 2009. hapšen više puta u više zemalja (Slovenija, Mađarska, Kolumbija, Francuska, Bugarska), ali je uvek puštan na intervenciju UN. U septembru 2020. pozvan je na razgovor u Specijalni sud za ratne zločine u Hagu u svojstvu osumnjičenog. Zna se i da je razgovor obavljen, ali se još ne zna da li će biti i optužen.
Tokom rata na Kosovu bili su i mnogi pripadnici „zengi” koji su se borili na strani OVK, uzvraćajući Albancima uslugu za njihovu borbu na hrvatskoj stranu u ratu devedesetih. Onda je sasvim „opravdano” što se Hrvati i kosovski Albanci zovu „braća po oružju”. A ja bih dodao i po patološkoj mržnji prema Srbima.
Objavljeno na veb sajtu dnevnog lista „Politika“, 14. jula 2022. godine
Povezani tekstovi
