ZAGREB – Američka Centralna obaveštajna agencija (CIA) je, kako prenose hrvatski mediji, bila otvoreno iznenađena izostankom bilo kakve reakcije zvaničnog Beograda za vreme hrvatske vojne akcije “Oluja”, navodi se u delu dokumenata biliboteke “Klinton” i američke tajne službe sa kojih je skinuta oznaka tajnosti, a čije objavljivanje je najavljeno za početak oktobra.
U delu dokumentacije, koja se delimično bavi i Hrvatskom, navodi se da CIA nije mogla da veruje da je izostala reakcija nekadašnjeg srpskog predsednika Slobodana Milosevića i njegovih saradnika za vreme hrvatske vojne akcije “Oluja”.
Amerikanci su, kako prenose hrvatski mediji, očekivali mnogo burniju reakciju zvaničnog Beograda.
CIA je, ukazuje se, konstatovala da je tadašnji hrvatski predsednik Franjo Tuđman postao tvrdoglav nakon pobede u “Oluji” i da je “besramno” američkim diplomatama izneo svoju viziju za budućnost regiona po principu podele BiH između Hrvatske i Srbije.
Tuđman je, procenjivala je CIA, verovatno takvo rešenje problema video kao dugoročni proces koji će neizbežno dovesti do uključivanja bosanskih Hrvata u teritoriju “velike Hrvatske”, dok bi “krnja” bosansko-muslimanska država u najboljem slučaju bila hrvatski protektorat.
U analizi CIA se navodi i da je tadašnji, ratni predsednik BiH Alija Izetbegović, kako se navodi, verovatno s pravom strahovao da će Hrvatska pokušati da zadrži kontrolu nad osvojenim teritorijama u Bosni.
Iz do sada objavljenih dokumenata se zaključuje i da su SAD bile neodlučne po pitanju priznanja samostalnsoti bivših jugoslovenskih država jer su strahovale kakve bi reakcije to moglo imati na terenu.
“Odluka Nemačke i drugih zemalja Evropske zajednice da priznaju nezavisnosti jugoslovenskih republika će verovatno izazvati Srbe i Hrvate (u BiH) da srpska i hrvatska područja priključe Srbiji i Hrvatskoj. Ovo bi moglo izazvati lanac nasilja dok lokalne grupe budu nastojale da spreče ili posese aneksiju tih područja”, navodi se u delu jednog od već objavljenih dokumenata.
Zanimljivo je, kako se ističe, kako je CIA tražila i scenario prema kojem bi se mogao izbeći sukob većih razmera. Amerikanci su, naime, smatrali kako kontrolu nad stanjem u BiH u tom trenutku treba da uzme umerena struja, koja će kasnije, kroz pregovore podeliti BiH i stvoriti većinske hrvatske i srpske teritorije koje bi se, možda, priključili Hrvatskoj i Srbiji.
Prenet je i izveštaj CIA-e pod brojem R 70-14 1OCT2013 od 11. septembra 1995. godine pod nazivom “Hrvatska vizija Bosne* u kojem stoji:
“Budući da je Hrvatska u avgustu uspešno vratila Krajinu, njeni lideri smatraju da moraju imati aktivniji angažman za postizanje mira u Bosni. Zapažen je napredak u saradnji sa Sarajevom. U Splitu je 22. jula 1995. potpisana Deklaracija što je osnov za hrvatske vojne intervencije u Bosni. Ministar spoljnih poslova (Ejup) Ganić rekao je američkim diplomatima da će zajedničkim vojnim operacijama u Bosni proširiti teritoriju pod kontrolom Federacije na oko 60 posto, što će predstavljati osnovu za dogovore oko Federacije za pregovaračkim stolom. Takve operacije su privremeno na čekanju zbog mirovnih pregovora”, navode hrvatski mediji.
* Institut za istraživanje srpskih stradanja u XX veku i Dokumentacioni centrar VERITAS ekskluzivno objavljuju dokument “Hrvatska vizija Bosne” (Croatia's Vision of Bosnia) od 11. septembra 1995. godine који је CIA upravo deklasifikovala iz biblioteke Fondacije Bila Klintona.
Povezani tekstovi
