Šta sve sadrži dokumentacija MSP i Vojnog arhiva: Tražili da se ruše pravoslavne crkve i sinagoge, masovno pokrštavanje Srba. Vatikanski kardinal Eugen Tiseron svedočio o zlodelima nad Srbima
ZAPISI o odnosima Nezavisne Države Hrvatske i njenih saveznika, odnosno arhiva ministra spoljnih poslova NDH Mladena Lorkovića, s posebnim osvrtom na saznanja vatikanskog kardinala Eugena Tiserona o počinjenim zločinima sveštenika katoličke crkve, nalaze se u Arhivu Ministarstva spoljnih poslova Srbije – saznaju “Novosti”. Takođe, tu je, između ostalog, pohranjena i lična prepiska Krunoslava Draganovića, glavnog čoveka zaduženog za “pacovske” kanale kojima su prebacivani ustaški zločinci u zemlje Južne Amerike.
Prepiska ministra Lorkovića i kardinala Tiserona posebno je zanimljiva.
- Tiseron je cenio Srbe. Bio je vojni sveštenik na Solunskom frontu, i otuda njegova naklonost prema Srbima. Kao uticajan i dobro obavešten čovek, znao je sve što se događalo u NDH, posebno šta su radili katolički sveštenici – kažu izvori “Novosti”.
Inače, arhivski materijal u Ministarstvu spoljnih poslova, koji je tu prebačen 1946. godine, do danas nije popisan i sistematizovan, i nije dostupan javnosti.
Jedan deo te građe prebačen je u Vojni arhiv, gde, takođe, ima dokumenata o ponašanju katoličkih sveštenika u NDH, i to u okviru arhivske građe koju su partizanske jedinice zatekle u oslobođenom Zagrebu, a da je ustaše pre toga nisu odnele ili uništile.
Spaseni fondovi iz NDH pohranjeni su posle Drugog svetskog rata delom u Vojnoistorijskom institutu, u Beogradu, dok je deo čuvan u depou Ministarstva spoljnih poslova i na kraju prebačen u Vojni arhiv.
- Među dokumentacijom na koju sam nailazio u Vojnom arhivu nalaze se, između ostalog, različita naređenja ustaških vlasti da se sruše pravoslavne crkve i sinagoge, kao i da se proda taj građevinski materijal, zatim zahtevi biskupa i nadbiskupa kojima traže brže pokrštavanje pravoslavnog življa, ili apeli da im se daju ključevi zakatančenih pravoslavnih crkava da bi mogle da se koriste u druge svrhe. Iako u manjem broju, ima i pisama katoličkih sveštenika koji se bune zbog maltretiranja komšija Srba – kaže istoričar Aleksandar Stojanović iz Instituta za noviju istoriju.
Prema njegovim rečima, među građom su i najrazličitija naređenja vlasti ustaškim vojnim formacijama, deo diplomatske prepiske, dokumenta o progonu Srba i njihovom nasilnom preseljavanju, antisrpske i antisemitske uredbe, građa koja se odnosi na logore, jedan broj Pavelićevih naređenja, ukaza i govora iz novina, plakati, kao i izuzetno raskošna knjiga nestandardno velikog formata, u koloru, izdata na prvu godišnjicu formiranja NDH. Ona je deljena kao propagandni materijal stranim predstavnicima.
Kako kažu u Ministarstvu odbrane, od sveg tog materijala arhivistički je sređeno i obrađeno 555 kutija građe. Na osnovu dokumenata koji se čuvaju u sređenom delu fonda, objavljen je 1993. godine, u izdanju Vojnoistorijskog instituta, prvi tom edicije “Zločini na jugoslovenskim prostorima u Prvom i Drugom svetskom ratu”, koji se odnosi i na zločine NDH tokom 1941. Pregled sređenog dela fonda nalazi se i u ediciji “Arhivski fondovi i zbirke u SFRJ. Savezni arhivi,” objavljenoj 1980. u Beogradu.
- U okviru arhive NDH značajni su i podaci Državne komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača – kažu u Ministarstvu odbrane. – Tu spadaju tematski popisnik osnovnih dokumenata ustaško-domobranskih jedinica i ustanova koji govore o logorima, zatvorima, streljanjima, deportovanju, zatim spiskovi logora, planovi Jasenovca, popisi zatočenika i žrtava, zapisnici anketne komisije, fotografije, obdukcioni protokoli, zapisnici sa saslušanja zatočenika iz logora Stara Gradiška, prikazi logora u Sisku, Capragu, Bačkoj Topoli, Petrovgradu i Makedoniji.
GODIŠNjICA
U UTORAK se navršava 77 godina od formiranja NDH 10. aprila 1941. Uz pomoć Hitlerove Nemačke, NDH je postojala pod vođstvom ustaškog režima od 1941. do 1945.
TA tvorevina je u istoriji ostala zabeležena po zverstvima i genocidu koje su ustaše činile nad Srbima, Jevrejima i Romima, a najveće stratište bio je logor Jasenovac, u kome ih je ubijeno na stotine hiljada. NDH je i jedina nacistička tvorevina u kojoj su bili logori za decu.
PAVELIĆEV “MERCEDES” KOD TITA
U ZAGREBU tvrde da je u voznom parku Josipa Broza Tita završila i luksuzna “mercedesova” limuzina koju je 1942. poglavniku NDH Anti Paveliću poklonio lično Adolf Hitler. U toj limuzini Pavelić se vozio na paradi u Zagrebu 1943. godine, što je i fotografisano, a orginalna fotografija nalazi se u srpskim arhivima. Ovaj automobil se sada, kao i ostali koje potražuje Srbija, nalazi u Tehničkom muzeju Slovenije.
Prema rečima Bratislava Petkovića, vlasnika Muzeja automobila, postoji mogućnost da je taj “mercedes” pripadao Aleksandru Leru, komandantu Nemačke grupe armija i čoveku koji je rukovodio bombardovanjem Beograda 1941. Petković potvrđuje, za “Novosti”, da postoje fotografije s Pavelićem u tim kolima.
USTAŠKI AVION U SURČINU
OSIM arhive i dokumentacije iz Drugog svetskog rata, posebna je pikanterija da Zagreb traži i oružje koje je pripadalo NDH a nalazi se u Beogradu.
Među prvim eksponatima na listi željenih je, kako su “Novosti” ranije prve pisale, svetski unikat, borbeni avion, lovac “fijat G-50 bis”, koji se nalazio u naoružanju Ratnog zrakoplovstva NDH. U pitanju je jedini sačuvani italijanski lovac iz Drugog svetskog rata, koji je Musolini poklonio Pavelićevim vazdušnim snagama. Danas se nalazi u Muzeju vazduhoplovstva u Surčinu.
V.C. SPASOJEVIĆ – Lj. BEGENIŠIĆ
Povezani tekstovi
