Posle transfera Veljka Marića, u srpskim zatvorima nema više pripadnika hrvatskih oružanih snaga. U hrvatskim zatvorima nalazi 30 osoba srpske nacionalnosti
TRANSFER Veljka Marića iz srpskog u hrvatski zatvor 2. juna bila je vest dana u celom regionu, posebno u Hrvatskoj, gde mu je HRT toga dana posvetio prvih petnaestak minuta centralnog dnevnika, a mnogi hrvatski političari su se hvalili da su i oni doprineli takvom rešenju, koje može da popravi odnose između dve države. Hrvatski premijer je izjavljivao da je o “toj temi nekoliko puta prethodnih sedmica u tajnosti razgovarao sa srpskim premijerom”.
Srpski tužilac za ratne zločine Vladimir Vukčević izjavljuje da njegova ustanova “ocenjuje ekstradiciju Veljka Marića kao pritisak izvršne vlasti na rad pravosudnih tela i iz tog razloga će podneti zahtev za zaštitu zakonitosti pred Vrhovnim kasacionim sudom zbog bitne povrede postupka i povrede prava žrtava ratnog zločina”.
I Marićev branilac, beogradski advokat Đorđe Dozet, izjavljuje da je isti ovaj postupak pokrenut i 2012, ali da je tada odbijen, iako se u međuvremenu ništa nije promenilo uz komentar: “Ovaj put je iz nekog razloga prošlo, a ja ne želim da ocenjujem koji je to razlog”.
Ko je Veljko Marić? Reč je o 64-godišnjem hrvatskom veteranu (“branitelju”) iz Grubišnog Polja kojeg je Veće za ratne zločine u Beogradu oglasilo krivim zbog ratnog zločina protiv civila zato što je 31. oktobra 1991. u selu Rastovac u opštini Grubišno Polje hicima iz vatrenog oružja ubio 65-godišnjeg Srbina Petra Slijepčevića u porodičnoj kući i osudili ga na kaznu zatvora od 12 godina, koju je od 2010, kada je uhapšen u Srbiji, izdržavao u srpskim zatvorima.
I sa jedne i sa druge strane moglo se čuti da je ovaj transfer obavljen u skladu sa Evropskom konvencijom o transferu osuđenih lica (1983), koju je SRJ ratifikovala 2001. i po kojoj je Hrvatska proteklih godina više desetina osuđenika prebacila u Srbiju, dok je ovo prvi slučaj da se osuđenik iz Srbije prebacuje u Hrvatsku.
Počev od 2005. godine, zaista su, prema “Veritasovoj” evidenciji, 32 osuđenika za ratne zločine srpske nacionalnosti transferisana iz hrvatskih u zatvore u Srbiji, a još trojica i u zatvore u RS. Njima se može dodati i pilot bivše JNA Emir Šišić, koji je u januaru 1992, na području Varaždina, oborio helikopter Posmatračke misije evropske zajednice (PMEZ), kad je poginulo petoro pripadnika, zbog čega je u Hrvatskoj u odsustvu osuđen na 20 godina zatvora. Uhapšen je po Interpolovoj poternici u maju 2001. u Mađarskoj, odakle je u julu 2002. izručen u Italiju, pošto je među poginulima bilo najviše njenih državljana, gde je bio najpre osuđen na doživotnu robiju, a nakon što je ta presuda ukinuta od strane VS Italije, na ponovnom suđenju na 15 godina zatvora. U novembru 2006. iz Italije je ekstradiran u Srbiju pošto je bio njen državljanin.
Prema Evropskoj konvenciji o transferu osuđenih, osuđenici mogu biti transferisani iz države koja ih je osudila u drugu državu samo ako su državljani te druge države i ako im je presuda postala pravosnažna. Ova procedura je poštovana u svim pomenutim slučajevima, ali ne i u slučaju Veljka Marića.
Naime, protiv Marića je u međuvremenu u Srbiji otvorena još jedna istraga zbog sumnje da je tokom septembra 1991. u Grubišnom Polju likvidirao Miću Vasiljevića i Vladimira Kučeru, te mučio Zvjezdana Mačka, svi Srbi. Istraga nije završena zato što hrvatsko pravosuđe nije htelo da postupi po višestrukim zamolnicama iz Srbije (ispitivanje svedoka iz Grubišnog Polja), jer bi udovoljenjem, objašnjavali su, priznali regionalnu nadležnost srpskog pravosuđa za ratne zločine, protiv koje su se pobunili i hrvatski poslanici u Evropskom parlamentu, koji je u martu ove godine, na njihov predlog, u rezoluciju o Srbiji dodao amandman kojim se Srbija poziva da “u duhu pomirenja i dobrosusedskih odnosa preispita sporni zakon”.
Onog momenta kad se reši pitanje istrage, svi uslovi su ispunjeni da Marić bude transferisan na teritoriju Hrvatske, poručivali su iz pravosuđa Srbije, uz objašnjenje da sporni zakon neće biti izmenjen, jer se zasniva na principu univerzalne nadležnosti po kojem svaka država može da krivično goni počinioca ratnog zločina, genocida ili zločina protiv čovečnosti, bez obzira čiji je državljanin žrtva, odnosno, počinilac i gde je delo izvršeno.
Nakon tri meseca srpsko pravosuđe je “odobrilo” transfer Veljka Marića, iako se u međuvremenu ništa nije promenilo po pitanju pomenute istrage.
Ostaje nam da se nadamo da “preispitivanje spornog zakona” neće doživeti istu sudbinu.
Trenutno se u hrvatskim zatvorima nalazi 30 osoba srpske nacionalnosti, procesuiranih za ratne zločine, od kojih su 10 pravosnažno osuđeni (petorica na po 20 godina zatvora). Osim njihovih porodica, za njih malo ko zna. Posle transfera Veljka Marića, u srpskim zatvorima nema više pripadnika hrvatskih oružanih snaga.
