Haški Tribunal u presudi Anti Gotovini utvrdio da je operacija „Oluja” u leto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat na čelu s predsednikom Franjom Tuđmanom, smišljen da protera srpsko stanovništvo iz Kninske krajine
Beskrajna kolona prognanih iz Knina, snimljena u blizini Banja Luke, avgusta 1995. (foto arhiva Politike)
BEOGRAD – Sutra se navršava 17 godina od početka hrvatske vojne akcije „Oluja” koja je dovela do egzodusa više od 200.000 Srba iz Hrvatske.
Akcija „Oluja” počela je 4. avgusta 1995. ofanzivom hrvatske vojske, policije i Hrvatskog vijeća obrane (vojska bosanskih Hrvata) na područja Banije, Like, Korduna i severne Dalmacije, odnosno na samoproklamovanu Republiku Srpsku Krajinu. Dan kasnije, hrvatska vojska je ušla u gotovo napušten Knin i istakla hrvatsku zastavu.
U operaciji „Oluja” učestvovalo je 138.500 pripadnika hrvatske vojske, MUP-a i Hrvatskog vijeća obrane. Tim snagama su se, prema hrvatskim izvorima, suprotstavile srpske snage od oko 31.000 vojnika.
Područje zahvaćeno hrvatskom ofanzivom napustilo je gotovo celokupno srpsko stanovništvo. Kolone izbeglica na traktorima i drugim poljoprivrednim vozilima su preko područja pod kontrolom bosanskih Srba u zapadnoj i severnoj Bosni krenule ka Srbiji.
Vlasti u Srbiji su izbegličke kolone upućivale u centre u unutrašnjosti zemlje, uključujući i pokrajinu Kosovo.
Vojna akcija „Oluja” ubraja se u jedno od najsurovijih etničkih čišćenja na području bivše SFRJ.
Nema preciznih podataka o žrtvama, a, po nekim izvorima, u akciji hrvatske vojske „Oluja” nestalo je 1.805 osoba, a Hrvatski helsinški odbor za ljudska prava tvrdi da je tokom te operacije poginulo ukupno 677 civila.
Dokumentaciono-informativni centar „Veritas” u svojoj evidenciji ima imena 1.960 poginulih i nestalih Srba od kojih 1.205 civila, među njima 522 žene i 12 dece.
Komandant Glavnog štaba Hrvatske vojske Janko Bobetko izjavio je u avgustu 2001. zagrebačkom Jutarnjem listu da je on autor plana akcije „Oluja” i da je vojni vrh s tadašnjim predsednikom Hrvatske Franjom Tuđmanom tu operaciju pripremao dve godine.
Optužnicu protiv Bobetka Haški tribunal otpečatio je 2002, ali ga hrvatske vlasti nisu izručile tom sudu i on je do smrti 29. aprila 2003. sve vreme bio u zagrebačkoj bolnici.
Portparol Stejt departmenta Ričard Baučer izjavio je u decembru 2002. da su SAD imale određena saznanja da su pripreme za akciju „Oluja” u toku, ali da nisu bile „umešane u planiranje ili izvođenje te operacije”. To je ponovio i bivši američki ambasador u Zagrebu Piter Galbrajt na suđenju Slobodanu Miloševiću u Hagu.
U maju 2007. Galbrajt je u intervjuu hrvatskoj televiziji rekao da veruje da su hrvatske vlasti bile umešane u zločine. „Niko ne može poreći da su se zločini nakon ‘Oluje’ dogodili, uključujući i korake čiji je cilj bio sprečavanje povratka Srba”, rekao je Galbrajt.
U Hrvatskoj je 5. avgust državni praznik koji se slavi kao Dan pobede i domovinske zahvalnosti za akciju „Oluja” kojom su pod hrvatsku upravu vraćeni poslednji delovi teritorije koje su držali pripadnici srpskih vojnih jedinica. Od 2000. taj dan se obeležava i kao Dan oružanih snaga Hrvatske.
prila prošle godine Hrvatska radio-televizija (HRT) objavila je podatke Državnog tužilaštvg Hrvatske (DORH) da su tokom i neposredno posle „Oluje” počinjena 24 ratna zločina u kojima je ubijeno 156 osoba, kao i da je za te zločine procesuirano samo deset bivših pripadnika hrvatske vojske i policije.
Više nevladinih organizacija iz Hrvatske je, takođe, u aprilu 2011. podsetilo na nekažnjene zločine tokom i posle akcije „Oluja” kada je, kako navode, ubijeno više od 600 civila.
Haški Tribunal je jula 2001. otpečatio optužnicu protiv penzionisanog hrvatskog generala Ante Gotovine koji je bio komandant te operacije.
Gotovina je od tada bio u bekstvu sve do hapšenja u Španiji 7. decembra 2005, kada je izručen Tribunalu.
Godinu dana ranije tom sudu su se predala druga dvojica generala, Ivan Čermak i Mladen Makrač, kojima se optuženi za progon, deportacije i prisilno premeštanje, pljačku, bezobzirno razaranje naselja, ubistva, nehumana dela i okrutan tretman tokom i nakon operacije „Oluja”.
Optužnica protiv Gotovine je, odlukom Pretresnog veća Tribunala, spojena sa optužnicom druge dvojice generala, Ivanom Čermakom i Mladenom Markačem.
U proširenoj optužnici kao učesnici u tom zločinačkom poduhvatu navode se i tadašnji predsednik Hrvatske Franjo Tuđman, ministar odbrane Gojko Sušak, načelnik Glavnog štaba Hrvatske vojske Zvonimir Červenko i njegov prethodnik Janko Bobetko. Od navedenih jedino je Gotovina živ.
Aprila prošle godine Gotovina je osuđen na 24, a Mladena Markača na 18 godina zatvora, dok je general Ivan Čermak oslobođen krivice.
U presudi Anti Gotovini haški Tribunal utvrdio je da je operacija „Oluja” u leto 1995. bila udruženi zločinački poduhvat na čelu s predsednikom Franjom Tuđmanom, smišljen da protera srpsko stanovništvo iz Kninske krajine što je bio navod optužnice.
Izbegli traže rešavanje egzistencijalnih problema
BEOGRAD – Udruženje izbeglica i prognanika u Srbiji izrazilo je nezadovoljstvo što još nisu rešeni egzistencijalni problemi raseljenih iz Hrvatske tokom vojne akcije „Oluja”.
To udruženje je ukazalo da i posle 12 godina od te akcije porušene srpske kuće u Hrvatskoj nisu obnovljene, a, kako se ističe u saopštenju, retki povratnici teško žive jer uglavnom nemaju redovnih prihoda ni posla.
U saopštenju se navodi da je velikom broju prognanih Srba oduzeto stanarsko pravo i da u Hrvatskoj ima 46.000 takvih slučajeva.
Povezani tekstovi
