Sutradan su, po Šimićevoj naredbi, građani Bjelovara obilazili zauzetu kasarnu, u kojoj su bili izloženi leševi ubijenih oficira, koje su u mimohodu skrnavili pljuvanjem i mokrenjem po njima
„Vrhovni sud u Zagrebu pravosnažno je oslobodio Juru Šimića, bivšeg ratnog predsednika Kriznog štaba Grada Bjelovara, optužbi za ratni zločin protiv ratnih zarobljenika koji se navodno dogodio prilikom oslobođenja bjelovarske kasarne 1991”, kao ekskluzivu 6. septembra ove godine objavio je Regionalni portal „Bjelovar lajv”, koji tvrdi i da je u posedu oslobađajuće presude, što su preneli i skoro svi mediji u regionu.
Zločin u bjelovarskoj kasarni i pokušaje njegovog procesuiranja pratim takoreći od kad se zločin desio, o čemu sam pisao i na ovim stranicama (tekst „Suđenje za ubistvo oficira JNA”, objavljen 16. aprila 2015), pa da se još jednom potsetimo i na zločin i na pokušaje njegovog procesuiranja.
Na osnovu godinama prikupljanih dokaza, među kojima se nalaze i izjave neposrednih učesnika u predmetnom događaju sa kojima sam lično razgovaro i sirovi video-zapis sa lica mesta, kojeg je snimila hrvatska strana, došli smo do sledećeg scenarija događaja koji se odigrao 29. septembra 1991. u bjelovarskoj kasarni „Božidar Adžija”:
Toga dana, ujutro, pripadnici ZNG RH otpočeli su opšti napad na sve vojne objekte JNA u garnizonu Bjelovar, koji je već 15 dana bio pod totalnom blokadom. Pošto je izostala pomoć viših komandi JNA, a situacija na izmaku dana nije davala nikakvu šansu za dalju uspešnu odbranu, komandant 265. mehanizovane brigade, pukovnik Rajko Kovačević, naredio je obustavljanje dalje odbrane, odlaganje oružja i predaju vojnika i starešina, nakon čega su pripadnici ZNG-a ušli u kasarnu iz koje se više nije pružao nikakav otpor.
Po ulasku ZNG u kasarnu, Jure Šimić je, u svojstvu predsednika Kriznog štaba Bjelovara, naredio da se streljaju komandant Kovačević i njegovi pomoćnici, potpukovnik Miljko Vasić i kapetan prve klase Dragiša Jovanović, dok su ostali, 59 oficira, podoficira i građanskih lica na službi u JNA, i oko 250 vojnika, zarobljeni. Sutradan su, po Šimićevoj naredbi, građani Bjelovara obilazili zauzetu kasarnu, u kojoj su bili izloženi leševi ubijenih oficira, koje su u mimohodu skrnavili pljuvanjem i mokrenjem po njima.
Posmrtni ostaci ubijeih oficira su posle izvesnog vremena predati njihovim porodicama radi sahrane, a zarobljenici su, nakon fizičkih i psihičkih zlostavljanja u logorima u Bjelovaru, razmenjeni 9. novembra iste godine u Bosanskom Šamcu.
Vojno tužilaštvo u Beogradu je 1992. godine podiglo optužnicu protiv Jure Šimića i njegovih saradnika, koja mu je, preko Veća za ratne zločine u Beogradu, dostavljena tek u avgustu 2011, što je „isprovociralo” Hrvatski sabor da u oktobru 2011. donese Zakon o ništavosti određenih pravnih akata pravosudnih tela bivše JNA, bivše SFRJ i Republike Srbije, koji je sprečio dalje postupanje po njoj.
Porodica pokojnog kapetana prve klase Dragiše Jovanovića je u julu 1998. uputila zahtev Haškom tribunalu za pokretanje službene istrage protiv Jure Šimića i njegovih saradnika, ali tužilaštvo tog suda nikada nije otvorilo službenu istragu.
Županijsko tužilaštvo u Bjelovaru, u maju 2006, nakon što im je Haški tribunal ustupio dokumentaciju, zatražilo je sprovođenje istražnih radnji o ubistvima oficira JNA u bjelovarskoj kasarni protiv nepoznatih počinilaca.
Nakon što su 2006. godine, na godišnjicu tog događaja, televizije u regionu emitovale snimke na kojima se vide zločini počinjeni nad pripadnicima JNA u bjelovarskoj kasarni, i nakon što su video-zapisi dospeli u nadležne pravosudne ustanove u Srbiji i Hrvatskoj, Županijski sud u Bjelovaru je protiv Jure Šimića, u novembru 2010. pokrenuo istragu zbog osnovane sumnje na počinjenje krivičnog dela ratnog zločina protiv ratnih zarobljenika i odredio mu pritvor, iz kojeg je posle 11 dana pušten da se brani sa slobode. Zbog sporosti i neefikasnosti, istraga protiv Šimića je u međuvremenu prebačena na delegiran
i Županijski sud u Rijeci, koja je konačno okončana podizanjem optužnice u aprilu 2015. godine.
Optužnicom Županijskog državnog tužilaštva u Rijeci, Šimić se tereti da je kao predsednik regionalnog Kriznog štaba za Bilogorsko-podravsku regiju, nakon ulaska hrvatskih vojnoredarstvenih snaga u kasarnu „Božidar Adžija” na Vojnoviću, u kojoj se predalo šezdesetak oficira i 150 redovnih vojnika JNA, razoružanih i postrojenih na poligonu unutar kasarne, te obučenih samo u potkošulje i pantalone, izdvojio iz grupe prozivanjem trojicu zarobljenika: komandanta pukovnika Kovačevića i njegove pomoćnike, potpukovnika Miljka Vasića i kapetana prve klase Dragišu Jovanovića, zatim naredio grupi od više naoružanih za sada nepoznatih pripadnika hrvatskih vojnoredarstvenih snaga da ih odvedu desetak metara dalje i liše života, što su oni i učinili hicima iz vatrenog oružja.
Županijski sud u Rijeci je, nakon provedenog pretresa, ne žureći mnogo, 2. oktobra 2019. Šimića nepravosnažno oslobodio optužbe. Predsednica veća, sudija Jesenka Kovačić, u usmenom obrazloženju presude je, među ostalim, navela da je optužnica izmenjena u ključnom delu – na koji su način ubijeni oštećeni, odnosno da je u optužnici izostavljen bitan element o načinu stradanja oštećenih, kao i da je sedmero veštaka utvrdilo da su uzrok njihove smrti eksplozivne povrede, odnosno delovanje minsko-eksplozivnih sredstava, za što se Šimić ne tereti. Navela je da sud nije utvrdio da bi Šimić, u situaciji kada se pucalo po gradu, zbog nekih izgovorenih ili neizgovorenih reči, počinio krivično delo te da svedoci tvrde da je celi dan proveo u kriznom štabu. (Naravno, to tvrde Šimićevi saborci, a svedocima pripadnicima JNA, koji tvrde da su ga videli u kasarni, apriori se ne veruje.)
Vrhovni sud je tokom odlučivanja o žalbi državnog tužilaštva konstatovao kako je prvostepeni sud u Rijeci pravilnom ocenom dokazne građe s pravom utvrdio da optuženi Jure Šimić nije imao nikakve uloge u komandovanju akcijom oslobađanja kasarne, kao niti u komandovanju kako vojnim, tako jedinicama MUP-a. Samim tim nije mogao u tom smislu naređivati, već je njegova funkcija bila isključivo politička. U potpunosti se saglasio i sa mišljenjem veštaka o uzroku smrti oštećenih.
Hrvatsko pravosuđe se ponovo obrukalo. Za ono bjelovarsko bilo je jasno još i onda kada su zbog „sporosti i neefikasnosti” predmet izmestili u Rijeku, koje se proslavilo do tada jedinim objektivnim suđenjem „mangupima” iz sopstvenih redova (slučaj „Gospić ’91”). Međutim, i riječko pravosuđe se obrukalo u ovom predmetu, kako nepotrebnim rastezanjem procesa tako i sa zaključnim stavom prema razlozima za oslobađajuću presudu. A onda je na tu pravosudnu farsu „šlag” stavio i VS, svojom ocenom da optuženi, kao predsednik kriznog štaba nije mogao naređivati ni vojsci ni policiji.
Takav zaključak se protivi i stvarnom stanju i zdravoj logici. Barem nama koji pamtimo ratne devedesete ne mogu prodavati „m… za bubrege”. Naime, u početku rata devedesetih postojali su krizni štabovi na svim stranama, u čijoj nadležnosti je bio celokupan život na području koje su pokrivali, što uključuje i vojna pitanja. A to znači da su predsednici tih štabova bili nadređeni i vojnim i policijskim i civilnim strukturama. Može li iko normalan zamisliti da bi Šimić propustio da prisustvuje istorijskom događaju kao što je predaja kasarne sa kompletnom tehnikom i ljudstvom, koje im je 15 dana pružalo fanatični otpor?
A verodostojnost veštaka? Ako se zločin desio po predaji oko trista oficira i vojnika, koji su videli čin odvođenja njihovog komandanta i njegovih pomoćnika na desetak metara od stroja, odakle su se čuli pucnji iz streljačkog oružja i njih više nije bilo među živima, odakle onda eksplozivne povrede? Ma, bruka i za struku i za nauku.
Objavljeno u internet izanju dnevnog lista „Politika“, 15. septembra 2023. godine
