Zašto su ubijene devojčica Martina i njena baka i ko su ljudi koji su ih ubili i zašto nisu ubili i Željka, pitanja su na koja ovih dana, kada je započeo još jedan rat, u kojem ponovo stradaju deca i žene, tražim neki racionalan odgovor
Prateći procesuiranja ratnih zločina pred hrvatskim pravosudnim organima, pažnju mi je privuklo saopštenje objavljeno 1. marta o. g. na zvaničnim internetskim stranicama Županijskog državnog tužilaštva u Osijeku o odbacivanju krivične prijave protiv sedam osoba zbog krivičnog dela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva počinjenog 1992. godine u Borovu Selu, kada su dve osobe smrtno stradale, a jedna zadobila teške telesne povrede.
Neobičnost ovog saopštenja je koliko u činjenici da se ne spominju ni imena ni inicijali ni godine rođenja osumnjičenih i ošećenih, što je uobičajeno, toliko i u sadržaju i tonu „neupućenim pojedincima koji poslednjih dana svojim neosnovanim izjavama netačno informišu javnost prezentujući navodno nezakonito postupanje državnog tužilaštva, ali i jednostranost koja njima odgovara za postizanje njihovih ciljeva i interesa”, što nije uobičajeno.
I samo spominjanje Borova Sela (u njemu je 2. maja 1991.došlo do hrvatsko-srpskog sukoba sa obostranim žrtvama, što je bio i uvod u krvavi raspad SFRJ) kao mesta zločina bilo mi je dovoljno izazovno da potražim „neupućene pojedince” uveren da ću preko njih doći i do identiteta oštećenih i osumnjičenih.
I zaista na internetu brzo pronađoh više tekstova i video-snimaka iz raznih medija koji govore o zločinu u Borovu Selu koji se referišu na pomenuto saopštenje osječkog tužilaštva. Naime, saborski zastupnik iz proustaške stranke Hrvatski suverenisti, Željko Sačić (penzionisani hrvatski policijski general koji je široj javnosti poznat po falsifikovanju izveštaja u kojem je ubistvo nedužnih staraca u Gruborima iz vremena postoluje prikazao kao obračun hrvatskih oružanih snaga sa „četničkim odmetnicima”) u saborskom govoru održanom 11. februara o. g. komentarisao je odluku osječkog tužilaštva o odbacivanju krivične prijave protiv počinioca ratnog zločina nad četvorogodišnjom devojčicom Martinom Štefančić, koju su u Borovu Selu u proleće 1992, po podnosiocima prijave, ubili pripadnici paravojnih srpskih jedinica, zajedno s njenom bakom, dok su joj strica teško ranili, poručivši „sramite se svi koji ste sudelovali u tome i nagradili ubice da žive nekažnjeni”.
Dakle, žrtve su Hrvati a počinioci bi trebalo da budu Srbi, na šta upućuje i nesporna činjenica da je Borovo Selo u vreme inkriminisanog događaja bilo pod kontrolom Srba i JNA.
Pošto o ovom zločinu nisam skoro ništa znao, „čačkajući” po internetu pronašao sam izjavu preživelog učesnika ovog zaista gnusnog (ne)dela, Željka Štefančića, iz koje doznajem: da je porodica Štefančić u Borovu Selu živela dugi niz godina; da je i nakon očeve smrti, koji je preminuo u jesen 1990, nastavio živeti u porodičnoj kući sa majkom Bernadicom i braćom Slavkom i Zdenkom i Zdenkovom ćerkom Martinom starom četiri godine; da su mu braća aktivno sudelovala u ratu u Vukovaru, da je Slavko uspeo iz „okupiranoga” Vukovara izaći u proboju, a Zdenko da je zarobljen i odveden u zarobljeništvo u Srbiju, dok su on i majka mu i sinovica ostali u njihovoj kući, jer od nadležnih srpskih vlasti nisu mogli dobiti propusnicu za izlazak iz sela.
Nailaskom na ime Zdenka Štefančića setio sam se da sam se sa tim imenom već više puta susretao. Ponovo sam otvorio „dosije Vukovar” u kojem se nalaze i presude vojnih sudova iz vremena SFRJ i SRJ u kojima su opisani zločini nad vukovarskim Srbima od strane hrvatskih „zengi”, kojima se sudilo u Beogradu nakon što su se 18. novembra 1991. predali pripadnicima JNA i odovedeni u zarobljeništvo u Srbiju.
Prvostepenom presudama Vojnog suda u Beogradu broj K – 108/92. od 14. jula 1992, potvrđenom presudom Vrhovnog vojnog suda bro K – 260/92 od 24. novembra 1992, pravosnažno su osuđeni na smrtnu kaznu: Mirko Filković zvani Kinez, Zdenko Štefančić zvani Plavi 5, Mira Dunatov i Damir Sarađen, svi pripadnici „zengi” iz vukovarskih prigradskih naselja Borovo Naselje i Borovo Selo, zbog krivičnog dela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva. Osuđeni su zato što su po kućama i skloništima pomenutih naselja zlostavljali i na kraju likvidirali najmanje 20 civila srpske nacionalnosti. Zdenko Štefančić je osuđen što je zajedno sa svojom saborkinjom Mirom Dunatov i drugim saborcima u vremenu od 5. do 18. novembra 1991, iz skloništa i zgrada u Borovu Naselju i Borovu, izveo, mučio a potom i streljao: Milorada Zorića, Milana Vezmara, Uroša Nedučića, Konstantina Lukića, Jovu Markova, Ljubomira Bolića i Boška Grbića, svi civili srpske nacionalnost. Likvidacije su obavljane upravo na Štefančićevu inicijativu koji je sve žrtve i „ovjeravao”. Izuzetak je napravio kod Boška Bolića dozvolivši novinarki hrvatske televizije, Višnji Kamenski, da ga „overi” iz njegovog pištolja. U samoptuživanju i „cinkarenju” svojih saboraca upravo je prednjačio Zdenko Štefančić.
U „Panićevoj razmeni zarobljenika” 14. avgusta 1992. u Nemetinu razmenjeni su i svi zarobljeni pripadnici „zengi”, pa i oni koji su bili osuđeni na smrt, među kojima se našao i Zdenko Štefančić. Iako je dogovor bio da Hrvatska na osnovu spisa vojnih sudova, koji su im predani zajedno sa njihovim zarobljenicima, nastavi postupke pred svojim sudovima, hrvatska strana ga nikad nije ispunila.
U vreme dok se sudilo Zdenku Štefančiću u Beogradu, u njegovoj rodnoj kući u Borovu Selu ubijeni su mu ćerka i majka. Po kazivanju njegovog brata Željka 20/21. marta 1992. godine, oko tri sata u noći, došavši preko vrta iza kuće, u njihovu kuću upale su četiri naoružane osobe te po njima pucali iz vatrenog oružja, pri čemu baka i unuka zadobijaju smrtonosne povrede dok je Željko, iako teško ranjen, preživeo. Jedan komšija Srbin ga je odvezao u vukovarsku bolnicu, gdje su mu sanirane povrede, nakon čega je uz pomoć „dobrih ljudi” preko Beograda i Mađarske 19. avgusta 1992. stigao u Zagreb, gde i doznaje da mu je i brat Zdenko pre pet dana razmenjen i da je čuo za ubistvo majke i ćerke. Iz medijskih nastupa osuđenog ubice Zdenka doznajem da živi na drugom kraju Hrvatske i da već 10 godina nije posetio ćerkin i majčin grob.
Zašto su ubijene djevojčica Martina i njena baka i ko su ljudi koji su ih ubili i zašto nisu ubili i Željka? pitanja su na koja ovih dana, kada je započeo još jedan rat, u kojem ponovo stradaju deca i žene, tražim neki racionalan odgovor.
Pošto je suđenje pred Vojnim sudom u Beogradu bilo javno, na kojem se u svojstvu sjedoka ili posmatrača pojavilo i mnogo Vukovarčana (što optuženika, što svedoka, što posmatrača), a imajući u vidu da ubice još nisu otkrivene i da nisu ubile Željka (kojem su Srbi spasli život), ne mogu se oteti utisku da su ubice male Martine i njene bake osobe koje su znale za Zdenkovo „meko” držanje na beogradskom suđenju, što me asocira na osvetu za „cinkarenje” i poruku njegovim saborcima da se drže pravila „omerte”.
Politika, 25.03.2022, elektronsko izdanje
