Mada su se u dokumentima i presretnutim razgovorima oficiri vojske bosanskih Srba trudili da prikriju srebreničke zločine iz u jula 1995. godine, veštaku optužbe Ričardu Batleru nije bilo teško da rekonstruiše sled događaja – od zarobljavanja, preko masovnih egzekucija do pokopavanja leševa i njihovog premeštanja u sklopu tajne operacije uklanjanja tragova zločina
Mada se u dokumentima vojske bosanskih Srba i presretnutim razgovorima njenih oficira izričito ne pominju masovna streljanja zarobljenih Srebreničana u julu 1995. godine, američki vojni obaveštajac Ričard Batler/Richard Butler je u nastavku svedočenja ukazao na detalje koji su mu pomogli da rekonstruiše ceo proces. Od pomoći mu je, između ostalog, bila analiza izveštaja o kretanju pojedinih jedinica, kao i uparivanje šifrovanih telefonskih razgovora sa drugim dokazima o situaciji na terenu.
U telefonskim razgovorima najviših oficira VRS koje je presrela bosanska strana egzekucije se uglavnom nazivaju “poslom” koji treba obaviti ili dovršiti, dok se o zarobljenicima govori kao o “paketima”. U razgovoru od 14. jula 1995. načelnik inžinjerije Zvorničke brigade Jokić se, doduše, “izleteo” i rekao da ima “velikih problema sa ljudima, ovaj sa paketima”, dok sutradan bezbednjak Glavnog štaba Ljubiša Beara saopštava komandantu Drinskog korpusa Radislavu Krstiću da ima još “3.500 paketa da razdeli”, odnosno da pobije toliki broj zarobljenika.
Veštak optužbe kaže da se radilo o zarobljenim Muslimanima koji su u to vreme bili zatočeni na više lokacija oko Zvornika. Smatra da je broj “malo preteran”, jer je do tada već streljano oko 800 do 1.000 zarobljenika iz škole u Orahovcu i isto toliko sa lokacije Petkovci. Po njegovoj proceni, ostalo je još oko 2.500 zarobljenika u školama u Ročeviću i Kuli i Domu kulture u Pilici. Do 17. jula svi su likvidirani, sem nekolicine koji su preživeli streljanja.
Leševi ubijenih su pronađeni u više masovnih grobnica na području Zvornika i Bratunca, a odbrane su na dosadašnjih šest suđenja na kojima je Batler svedočio sugerisale da su pokopani u sklopu asanacije terena. Drugim rečima, da se radilo o poginulim muslimanskim borcima koje su nakon borbi pokopali srpski vojnici. Svedok kaže da nijedna vojska ne bi trošila resurse i rizikovala živote svojih vojnika zbog prikupljanja tela neprijateljskih boraca u zoni borbenih dejstava. Osim toga postoji precizna vojna evidencija kretanja inžinjerijskih jedinica VRS koje od 14. do 17. jula koriste rovokopače i bagere na mestima pogubljenja.
Zanimljivo je da je 16. septembra 1995. godine inžinjeriji Zvorničke brigade po naređenju Mladića dodeljeno pet tona dizela, ali za razliku od uredne julske evidencije sada nema ni slova o tome kako je gorivo utrošeno. Tada je, objašnjava Batler, počela velika operacija zataškavanja zločina u okviru koje su tela iz postojećih masovnih grobnica iskopavana i prevožena na udaljenije lokacije. Mladić se u presretnutim razgovorima pominje pod šifrovanim imenom “Panorama 01”, a drugi sagovornici ga pominju kada kažu da su “odozgo” ili “od glavnog” došla različita naređenja koja se tiču tretmana zarobljenih Muslimana i, potom, njihovih leševa. U isto vreme optuženi, po Batleru, nema ništa sa odlukom da se 16. jula otvori koridor i hiljade Srebreničana propuste ka Tuzli. Na osnovu uvida u brojne dokumente, zaključio je da je to učinio komandant Zvorničke brigade Vinko Pandurević na svoju ruku kada je postao svestan da bi njegova jedinica mogla pretrpeti velike gubitke.
Batlerov iskaz se nastavlja u ponedeljak, a tužilac će glavno ispitivanje završiti za jedan sat.
Povezani tekstovi
