Na kninskim grobovima osvanulo obaveštenje da se mesto smatra napuštenim. Zar nije svojevrsni cinizam Srbima, svejedno živim ili mrtvima, slati ovakvu obavest upravo iz firme čije se sedište nalazi na “Trgu Oluje”
U NEDELjU, 30. oktobra, po zatvaranju beogradskog Sajma knjiga, na kojem sam proveo svih osam dana uz štand “Veritasa”, otvorim elektronsku poštu i među pristiglim mejlovima jedan mi zadrža pažnju. Naslovljen kao “Otvoreno pismo mjerodavnim!” sa podnaslovom “Čak i srpski grobovi došli na red”, poslato iz Knina.
Potpisao ga je Dragoljub Čupković, povratnik u Knin i poznati srpski aktivista, sa kojim povremeno razmenjujem mejlove. Između ostalog, u Kninu je formirao i srpsku čitaonicu za koju mu je i “Veritas”, nekako s proleća ove godine, poslao svoja izdanja i za to dobio pisanu zahvalnicu.
“Oficijelna državna ustanova se debelo potrudila da briše sve tragove postojanja Srba na ovim prostorima sa novim “patentom” koji se možda treba i zaštititi pa dobiti nagradu”, stoji u Dragoljubovom mejlu, uz koji je i prikačen pomenuti “patent”:
“Čistoća i zelenilo d.o.o. Trg Oluje 9, Knin Obavjest. Ovo grobno mjesto nema evidentiranog korisnika u grobnom očevidniku i položajnom planu grobnih mjesta i grobnica, za isto nije plaćena grobna naknada 10 (deset) godina. Temeljem te činjenice, a sukladno članku 14. Zakona o grobljima (NN 19/98, 50/12) ovo grobno mjesto smatra se napuštenim i može se ponovno dodijeliti na korištenje. Informacije na tel. 022 668-169. Upravitelj groblja: Čistoća i zelenilo d.o.o.”
Iz mejla doznajem da je Dragoljub sa svojom porodicom, uoči Svih svetih, koji se u Hrvatskoj tradicionalno obeležava 1. novembra i Dana mrtvih ili Dušnog dana, koji pada dan posle, kada se uređuju i posećuju groblja, te uz polaganje cveća i paljenje sveća odaje počast i seća preminulih rođaka, posetio kninsko Gradsko groblje, na kojem se nalazi i njegova porodična grobnica, na kojoj je uočio uredno zalepljenu “obavest”, a zatim je i fotografisao. Prošetavši grobljem video je i na drugim, uglavnom srpskim grobovima, istovetnu obavest. Za grobno mesto svoje porodice redovno plaća propisanu naknadu, što potvrđuje i prikačenim računima.
Nije mu poznato da li drugi vlasnici grobnica, na kojima je zatekao istu obavest, uopšte znaju za ovakav genijalni izum kninske “Čistoće i zelenila”, jer oni su ili u tim grobnicama ili ne žive u Kninu.
Na jednoj grobnici od crnog mermera, čija je fotografija priložena, ispisana su imena pokojnika: Žunić Dušan 1909-1973; Žunić Ilija 1905-1975; Žunić Mara 1904-1986, a na drugoj od betona, mnogo starijoj, takođe priloženoj, ne može se pročitati ni ime pokojnika ali se jasno čita da je pokojnik žrtva fašizma i da je rođen 1912. a stradao 1944. I na obe je zalepljena citirana “obavest”. Kome li je upućena, Bože moj?
Radeći dugo u pravosuđu naučio sam kako se vrši dostava upravnih i sudskih akata i šta znači uredna dostava od koje se računaju rokovi. Ovakav način dostave, koliko me pamćenje služi, nije propisan ni u jednom zakonu pa je samim tim i neuredna, što znači da i nema nikakav pravni učinak.
Ali postoji onaj drugi ljudski, moralni, koji je mnogo teži od onog pravnog. Ovaj drugi pogađa direktno u dušu. U pomenutoj obavesti zapravo ima mnogo cinizma i još više prostakluka.
Zar nije svojevrsni cinizam Srbima, svejedno živim ili mrtvima, slati ovakvu obavest upravo iz firme čije se sedište nalazi na “Trgu Oluje”, koji je i dobio ime po hrvatskoj akciji etničkog čišćenja, koja je u avgustu 1995. “oduvala” Srbe sa područja Knina, među kojima i potencijalne naslednike onih pokojnika kojima sada preti deložacija iz porodičnih grobnica? Zar nije veliki prostakluk, upravo uoči Svih svetih i Dana mrtvih, sa ovakvim pisanijama skrnaviti grobove i duše pokojnika koji u njima počivaju? Zar ne bi bilo normalnije i primerenije članici EU da država o svom trošku na grobove proteranog naroda, koji duže od dvadeset i jednu godinu luta svetskim prostranstvima, održava i njihova groblja, barem do njihovog povratka, i da im barem jednom godišnje, recimo na Dušni dan, zapali sveće.
“Zar mene i mnoge moje sunarodnike treba i iz grobova iseliti?” – pita se i već pomenuti Srbin iz Knina, Dragoljub Čupković i sam odgovara: “A ja to tumačim kao brisanje istorije i nastavak etničkog čišćenja”.
A statistika kaže da je u gradu Kninu po popisu stanovništva iz 1991. živelo ukupno 12.331 žitelja, od toga 9.867 (80 %) Srba, 1.660 (13 %) Hrvata i 381 (3 %) Jugoslovena. Dvadeset godina kasnije, po popisu iz 2011, u tom gradu je živelo ukupno 15.407 žitelja, od toga 11.612 (75 %) Hrvata, 3.551 (23 %) Srba, dok su Jugosloveni nestali.
Mrtvi sa kninskog groblja nisu obuhvaćeni navedenim popisima. O njihovoj nacionalnoj i verskoj pripadnosti govore grobovi, na kojima su uveliko prevladavali oni sa pravoslavnim krstovima. Kada se deložiraju pokojnici iz tih grobova, na njihovim mestima izniknuće neka nova nadgrobna obeležja. A to će, pored izvršenog etničkog čišćenja živih, ostvariti i, kako reče Dragoljub, “brisanje istorije”.
