Promovisana nagrađena antologija ”Pjevaj ori, prozore otvori”
BEOGRAD - U Biblioteci Grada Beograda, u Rimskoj dvorani, 14. decembra 2017. godine svečano je uručena jubilarana deseta po redu prestižna nagrada ”Sava Mrkalј” Nenadu Grujičiću za knjige od izuzetnog značaja za spsku književnost: Antologija srpske izbegličke poezije ”Prognani Orfeji” (Brankovo kolo, 2016) i antologija krajiških ojkača ”Pjevaj, ori, prozore otvori” (RTS i Brankovo kolo, 2017).
Među dosadašnjim dobitnicima ove ugledne nagrade su i Matija Bećković, Dušan Ivanić, Radomir Smilјanić, Slavica Garonja Radovanac, Mićo Jelić Grnović i drugi.
Jubilarnu nagradu ”Sava Mrkalј” Nenadu Grujičiću uručio je generalni sekretar Književne zajednice Krajine – Beograd, Nikola Korica, a obrazloženje pročitao Dušan Đaković, predsedniik žirija. Zahvalјujući na visokom priznanju, laureat Nenad Grujičić je pročitao svoju besedu o Savi Mrkalјu, u kojoj je pored ostaloga istakao:
”I život i delo Save Mrkalјa (1783-1833), nepojamnog su paradoksa i sudbine, jedinstveni kaleidoskop iznenađenja i čuda. Toliko svakodnevnog tragizma, s jedne, i umnog trijumfa za večnost, s druge strane. Kao da se radi o dva udalјena i raznorodna bića, bez šanse da se ikada susretnu u jednoj tački. Odrastao je u Vojnoj krajini gde uši Srba graničara strižu na svaki šušanj, i gde je sve bilo podređeno oprezu na život i smrt, na učestala ratovanja i izgibije za tuđega cara. Stvarnost u znaku ojkačkog trostiha: ‘Oj, Krajino, krvava `alјino,/ s krvlјu ručak i s krvlјu večera,/ svak krvave žvaće zalogaje.’ Za Savu Mrkalјa realna zbilјa nosila je nerešive prepreke i tajne. Ono što je trebalo uprostiti, nije uspevao u svakodnevnom životu sa lјudima. Nije pomoglo ni to što je bio erudita enciklopedijskih raspona, filozof, bogoslov, matematičar, učitelј, besednik, reformator, polemičar, izvanredni poznavalac istorije, logike, fizike, hidrotehnike, arhitekture, metafizike, a uza sve odlično znao francuski, nemački, ruski, jevrejski, italijanski, grčki i mađarski, te starogrčki, latinski i staroslovenski, veoma dobro se snalazeći i u nizu drugih jezika. Iako u znaku zvezde padalice, na nebu srpskoga jezika za sva vremena ostaje svetleći trag nenadmašnog mučenika Save Mrkalјa.”
Potom je promovisana nagrađena antologija ”Pjevaj, ori, prozore otvori” s obzirom da je prošle godine Biblioteci Grada Beograda predstavlјena antologija ”Prognani Orfeji”. O antologiji krajiških ojkača govorili su Dragan Inđić, urednik izdavaštva u RTS-u, Boško Suvajdžić, profesor narodne književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu, i Miloš Kordić, pesnik, esejista i prozni pisac.
Dragan Inđić je rekao da nije bilo dileme u RTS-u da štampa ovu dragocenu antologiju koja donosi čak 2000 ojkača i riznicu od oko 1500 imena pevača ojkače od sredine 19. veka do danas sa terena Bosanske Krajine, Banije, Korduna, Like , Dalmatinske Zagore, te Vojvodine, Beograda i ostatka Srbije. Naglasio je da će RTS na terenu snimiti posebnu emisiju povodom antologije ”Pjevaj, ori, prozore otvori”.
Boško Suvajdžić je govorio o antologiji kao uzorno urađenom projektu retke prirode. Naznačio je uspešno postignutu kreativnu složenost antologije na svim nivoima. I u primerima zastuplјenih ojkača, i u obimnom pogovoru pisanom jedinstvenim stilom, uz naučni aparat, sa jezičkim izrazom kultivisnog pesnika i književnika. Suvajdžić je ukazao na vrednost i značaj ovakvih knjiga u kulturi jednog naroda, koja je rađena dugo, sistematski, sa neprekidnim dopunjavanjima novim materijalom, iz dubine vremena sve do najnovijih seoba i progona srpskog stanovništa kojem ojkača predstavlјa vertikalu duhovnog bića, prepoznatlјivu širfu nacionalnog korena.
Miloš Kordić je nadahnuto govorio iz sopstvenog životnog iskustva: ”Dvije hilјade ojkača u jednoj knjizi, dvije hilјade cvjetova čuvarkuća srpske istorije, dvije hilјade čuvarkuća tradicije, vjere, zborovanja i saborovanja, kulture uopšte, ali i kulture slobodarstva, lјubavi, erotike, nade, bola, žalosti, tuge, kulture krajiških porodičnih zadruga i bezbrojnih vidova savremenijih porodičnih odnosa, kulture i najtežeg fizičkog rada a ojkačom prevođene u kulturu radosti tog rada – sjetimo se samo žetve, kopanja kukuruza, kosidbe… kad se uz njega, taj rad, i poslije njega zapjeva ojkača. Pa se sjetimo perušanja, čijanja perja, tkanja, prela i uopšte okuplјanja… kad se takođe bez ojkače to nije moglo ni zamisliti. Ovdje su dvije hilјade čuvarkuća, dvije hilјade svjedočanstava svega što je rađalo, pronosilo i čuvalo život srpskog naroda po vjetrometinama prostora srpskih krajišta (i s jedne i sa druge strane rijeka Une, Save, Dunava, Drine…), i sa panonskih, dinarskih, starohercegovačih, srpskodalmatinskih prostora. Grujičićeva knjiga jedno je od onih lјekovitih vrela srpske narodne književnosti koje je izvrelo u vrijeme, moglo bi se i tako reći, kad mu vrijeme nije. U vreme nesigurno, kako je Zoran Gluščević naslovio, jedne davne godine, antologiju srpske poezije inspirisanu freskama. A u to vječno srpsko vreme nesigurno rađala se i ojkača. Kao još jedna neponovlјivo autohtona srpska freska. I, evo je ovdje – živo. Znači, duboko je u nama živjela i preživjela nebrojene pogrome, blјeskove i oluje. Zahvalјujući i ovakvim pregaocima, sakuplјačima i tumačima kakav je i Nenad Grujičić.”
U bogatom programu u Rimskoj dvorani nastupili su i istaknuti dramski umetnici, Vesna Čipčić i Vico Dardić, koji su u dva navrata, kazali preko stotinu ženskih i muških primera ojkače, na oduševlјenje brojne poblike. Potom je mlada pjevačka grupa KUD-a ”Dimitrije Koturović” iz Beograda otpevala kninsku ojkalicu (rozgalicu, orzalicu, grohotalicu, potresalicu), koja je takođe izazvala veliko uzbuđenje u publici. Izvođenjem i ojkače iz Bosanske Krajine, telentovane mlade devojke, kao svi izvođači programa, izmamili su duge i burne aplauze.
Povezani tekstovi
