DIC Veritas, 27.09.2015. – Saopštenje povodom godišnjice ubistva Srba u Varivodama (28.09.1995)

Dvadesetosmog septembra 1995, gotovo dva mjeseca po završetku “Oluje”, u selu Varivode, tada u opštini Knin, ubijeno je devet mještana srpske nacionalnosti: Jovan Berić (75), Špiro Berić (55), Rajdivoj Berić (69) , Marija Berić (69), Mirko Pokrajac (84), Dušan Dukić (59), Marko Berić (82), Milka Berić (67) i Jovan Berić (56). Prosječna starost žrtava je 69 godina.

Mjesec dana ranije, 27. avgusta, u susjednom selu Gošić ubijeno je sedam mještana takođe srpske nacionalnosti: Savo Borak (70), Vasilj Borak (68), Grozdana Borak (75), Marija Borak (81), Kosovka Borak (77), Milka Borak (75), Dušan Borak (56). Prosječna starost žrtava je 70 godina.

Svi ubijeni u oba sela bili su civili a u tim selima ni u vrijeme rata ni u vrjeme ubistava nije  bilo nikakvih ratnih aktivnosti. Ostali su zato što nisu htjeli napustiti svoja ognjišta i što su povjerovali Tuđmanovim pozivima da svima koji nisu “okrvavili ruke” garantuje imovinsku i osobnu sugurnost. A svi su ubijeni vatrenim oružjem iz neposredne blizine na kućnim ragovima. Pripadnici MUP-a su ih tajno pokopali na kninskom groblju pod oznakom “nepoznat” iako su znali njihov identitet. Njihova tjela su u proljeće 2001. ekshumirali haški istražioci, među 301 tjelom, koliko ih je bilo pokopano na tom groblju, svi iz vremena “Oluje” i “postoluje”. Porodice su ih identifikovale 2002. u Zagrebu, a sahranjeni su u rodnim selima, gdje su im opština Kistanje i Srpsko narodno vijeće podigli spomenike, koji su već više puta bili skrnavljeni.

Pod pritiskom međunarodne zajednice i organizacija za zaštitu ljudskih prava, ova ubistva su relativno brzo procesuirana, tako da je Županijsko državno tužilaštvo u Zadru već 1996. podiglo optužnicu protiv šestorice bivših hrvatskih vojnika (Nikola Rašić, Ivan Jakovljević, Pero Perković, Ivica Petrić, Zlatko Ladović i Nediljko Mijić) zbog krivičnog djela ubistva iz koristoljublja. Iste godine Županijski sud u Zadru, iako su četvorica optuženika u istrazi priznali počinjenje djela, oslobađa ih optužbe u nedostatku dokaza. Naime, na glavnom pretresu svi optuženici su poricali učešće u tim ubistvima a priznanja u istrazi su pravdali pritiscima od strane policije i istražnog sudije. Ključni momenat za oslobađajuću presudu bilo je balističko vještačenje kojim se nije moglo utvrditi da su čaure sa mjesta zločina ispaljene iz oružja koja su optuženi sami predali sudu tek na glavnom pretresu.

Vrhovni sud RH je ukinuo prvostepenu presudu i slučaj vratio na ponovno suđenje. Tokom ponovljenog suđenja pred Županijskim sudom u Šibeniku, 13. februara 2002, zastupnik optužbe je odustao od optužnice protiv svih optuženika jer je “nedvosmisleno utvrđeno da oni nisu mogli da počine te zločine”. Odustajući od optužnice, zastupnik optužbe izjavljuje da je tokom istrage i suđenja Županijsko tužilaštvo u Šibeniku došlo do saznanja ko bi mogao da bude počinilac ubistava u Varivodama i Gošiću, pa će, u saradnji sa civilnom i vojnom policijom, biti sprovedena nova istraga. Po “Veritasovim” saznanjima, za ovaj zločin u Hrvatskoj do sada niko drugi nije optužen.

Ovi zločini su bili obuhvaćeni i optužnicom haškog tužilaštva protiv hrvatskih generala u predmetu “Oluja”. Na osnovu mnoštva dokaza haški tribunal je utvrdio da su ubistva počinjena ali ni on nije mogao (htio) utvrditi ko su počinioci, pa su “ispali” i iz one prvostepene osuđujuće presude.

Neke porodice ubijenih pokrenuli su sudske postupke za naknadu štete. Nakon početnog neuspjeha, a nakon što je Vrhovni sud, u jednom predmetu u fazi revizije, zauzeo stanovište da je smrt njihovih rođaka uzrokovana terorističkim aktom, tj. “aktom nasilja izvršenim iz političkih pobuda s ciljem izazivanja straha, užasa i osjećaja osobne nesigurnosti građana” po kom osnovu je Republika Hrvatska odgovorna i to po načelima društvene solidarnosti, ravnomjernog snošenja javnog tereta te pravičnog i brzog obeštećenja, ukazala im se šansa da dobiju obeštećenje. U međuvremenu su donesene i prvostepene presude u korist oštećenih porodica, ali država ih sada osporava zbog navodne zastare potraživanja.