Za pravi popis srpskih žrtava trebalo bi koristiti metode Jad Vašema… Ustašama i komunistima nije odgovaralo da se znaju pravi podaci o zločinu… Nije sastavljen atlas genocida, kaže vršilac dužnosti direktora Muzeja žrtava genocida Veljko Đurić i ocjenjuje da on nikada i neće biti urađen.
BEOGRAD, 28. APRILA /SRNA/ – Vršilac dužnosti direktora Muzeja žrtva genocida Veljko Đurić ističe da ni ustašama ni komunističkim vlastima nije odgovaralo da se utvrdi tačan broj žrtava u koncentracionom logoru “Jasenovac”, kao i da srpska politička elita snosi višedecenijsku odgovornost za tu neorganizovanost.
“Polazna osnova treba da ima nekoliko činjenica – popis ratnih žrtava koji je 1964. godine uradila partizanska organizacija Savez udruženja boraca narodno-oslobodilačkog rata.
Zatim, korišćenjem podataka popisa iz 1921. i 1931. trebalo bi uraditi procene broja stanovnika za 1941, 1942, 1943, 1944. i 1945. na teritorijama koje su bile u sastavu NDH, pa ih porediti sa popisom iz 1948. godine”, precizira Đurić u intervjuu Srni.
On napominje da bi tu procjenu /razliku od procjene za 1941. i popisa iz 1948/ trebalo obrađivati koristeći sačuvane arhivske fondove, literaturu i arhive vjerskih zajednica – otprilike kao što je uradio “Jad Vašem”.
U protivnom, upozorava Đurić, licitiranje će i dalje biti nastavljeno unedogled, pa će Hrvati i dalje smanjivati broj, a Srbi povećavati ili naglašavati cifru od 700.000.
Đurić ukazuje na odgovornost srpske političke elite u periodu od 1945. do raspada Jugoslavije i njenu inferiornost u odnosu na slovenačke i hrvatske političare.
Kao primjer, Đurić navodi skandal tokom otvaranja spomenika u Jasenovcu 1966. godine, kada je Stevo Krajačić /narodni heroj i u to doba predsjednik Sabora Hrvatske/ rekao da su “Srbi sposobni samo kao svinjari” i poručio da su ih “malo pobili”. Na te riječi ni jedana srpski političar nije reagovao.
“Ustašama u NDH bilo je stalo da u svojoj državi reše srpsko pitanje po ideji doglavnika Mila Budaka iskazanoj 31. maja 1941. godine na jednom zboru kod Gospića – trećinu Srba pobiti, trećinu prekrstiti, a trećinu proterati u Srbiju”, podsjeća Đurić.
On ukazuje da je po tom principu formiran sistem koncentracionih logora, od kojih je onaj kod Gospića i na Velebitu predstavljao putokaz. Kada su italijanski oficiri vidjeli to zlo – logor “Jadovno” je zatvoren. Ustaše su sredinom avgusta “otvorile” novi kompleks kod Jasenovca i on je “radio” sve do 22. aprila 1945.
Đurić napominje da još nije sastavljen spisak stratišta, odnosno atlas genocida i ocjenjuje da on nikada i neće biti urađen.
“Muzej žrtava genocida inicirao je projekat popisa žrtava u srpskom narodu tokom ratova u 20. veku i dobio podršku brojnih institucija i nevladinih organizacija. Zapelo je oko procedure u Ministarstvu kulture i Skupštini Srbije. Nadam se da će taj posao biti brže obavljen u Skupštini Republike Srpske”, navodi Đurić u intervjuu Srni.
U međuvremenu, Muzej žrtava genocida podnio je nadležnom ministarstvu Prijedlog zakona o Memorijalnom kompleksu “Staro Sajmište”, smatrajući da tu treba napraviti srpski “Jad Vašem”, koji bi činili Muzej, Arhiv, Biblioteka i Institut za istraživanje genocida.
Đurić kao jedan od razloga što se o stradanjima Srba u NDH i u Jasenovcu nedovoljno zna u svjetskoj, a naročito zapadnoj javnosti, navodi politiku komunističke vlasti.
On ocjenjuje da istoričari na Zapadu, ipak, dovoljno znaju o ustaškoj NDH, ali je teško prihvatiti brojku od 700.000 ubijenih. U istoriografiji i publicistici ima najmanje 3.000 radova u kojima se pominje Jasenovac.
Odgovarajući na pitanje zašto se Srbi ne pozovu na istorijski dokazanu činjenicu da je nad njima u 20. vijeku izvršen genocid u NDH i BiH /čija je teritorija bila u sastavu NDH/ i ne zatraže poštivanje zadnjeg popisa prije 1941. godine, Đurić navodi da “nema Srbina koji bi to javno rekao”.
“Zar ne primećujete i u ovim mojim rečima priličnu uzdržanost u odgovorima na pitanja zbog posla koji obavljam, iščekujući negativno reagovanje na svoje reči”, rekao je Đurić u intervjuu Srni.
Priredio: Nenad TADIĆ
Povezani tekstovi
