Ustavni sud Republike Hrvatske odlukom od 12. januara 2015. ukinuo je presudu Vrhovnog suda Republike Hrvatske od 2. juna 2010. u predmetu “Glavaš i dr.”
USTAVNI sud Republike Hrvatske odlukom od 12. januara 2015. ukinuo je presudu Vrhovnog suda Republike Hrvatske od 2. juna 2010. u predmetu “Glavaš i dr.” te predmet vratio tom sudu na ponovni postupak. Ova odluka je u celom regionu izazvala veoma veliku medijsku pažnju, skoro kao i hapšenje Branimira Glavaša u oktobru 2005., ikone “hrvatskog svetog domovinskog rata”, dugogodišnjeg ratnog i poratnog gospodara života i smrti u istočnoj Slavoniji, osnivača HDZ, generala i Tuđmanovog bliskog saradnika.
Samo dan pre objave ove odluke, održani su predsednički izbori u Hrvatskoj, što joj je dalo i jednu intrigantnu notu. Bilo je izvesno da je odluka od 186 stranica već ranije napisana i da se čekalo sa njenom objavom kako ne bi uticala na izbore.
Međutim, ona je, po mom mišljenju, itekako uticala na njih. Naime, da je objavljena pre izbora uveren sam da bi Kolinda izgubila izbore upravo zbog toga što je stranka čiji je bila kanditat hapsila i osudila Glavaša, što joj je veliki minus kod njegovih pristalica i van Hrvatske, kojih nije malo.
Krivični postupak koji je prethodio ovom ustavnosudskom postupku vođen je protiv Glavaša i još pet zločinaca (Gorana Getoš Magdić, Ivica Krnjak, Dino Kontić, Tihomir Valentić i Zdravko Dragić) zbog krivičnog dela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva. Reč je o dva događaja, koji uključuju nezakonita pritvaranja, mučenja i ubistva civila, pretežno srpske nacionalnosti, od sredine jula do kraja decembra 1991. u Osijeku.
Prva grupa događaja, kolokvijalnog naziva “Garaža”, koji potiče od mesta stradavanja Čedomira Vučkovića (nateran da popije kiselinu iz akumulatora) i preživelog Nikole Vasića, obuhvata zbivanja u julu i avgustu 1991.
Druga grupa događaja, kolokvijalnog naziva “Selotejp”, nazvan po tome što su žrtvama (Branko Lovrić, Milutin Kutlić, Svetislav Vukajlović, Bogdan Počuča, Alija Šabanović, NN ženska osoba i preživeli Radoslav Ratković) usta i ruke, pre nego što si upucani i gurnuti u reku Dravu, bile oblepljene ljepljivom trakom smeđe boje, obuhvata zbivanja u novembru i decembru 1991.
Svi pomenuti zločinci, ujedno i podnosioci ustavnih tužbi, optuženi su za počinjenje krivičnih dela u vezi s tim događajima, pri čemu je Glavaš jedini među njima optužen i osuđen na osam godina zatvora za obe grupe događaja i samo po komandnoj odgovornosti, a ostali za drugu grupu događaja kao neposredni počinioci i osuđeni na kazne zatvora od tri i po do sedam godina zatvora.
Po ukidnoj odluci US, VS je dužan obrazložiti svoje stavove o primjeni Dopunskog protokola II uz Ženevske konvencije o zaštiti žrtava nemeđunarodnih oružanih sukoba i na događaje poslije 8. oktobra 1991. te o drugim pravnim pitanjima u vezi s karakterom oružanog sukoba na području RH prije i poslije tog datuma, kao i ocijeniti postoje li povrede nekoliko prava optuženih u smislu Konvencije za zaštitu ljudskih prava i temeljnih sloboda.
Ova odluka je mnogo više politička nego pravna, što proizilazi iz njenog obrazloženja u kojem se, između ostalog, navodi: “U ovom se ustavnosudskom predmetu otvorilo više bitnih ustavnopravnih pitanja, među kojima i takva koja su se u praksi Ustavnog suda postavila prvi put, a koja su ocenjena presudnima za pravilno vrednovanje karaktera celokupnog ustavnog i državnopravnog temelja Republike Hrvatske.”
S obzirom da je US ukinuo drugostepenu presudu, na snazi je ostala prvostepena nepravosnažna presuda Županijskog suda u Zagrebu, što znači da će VS, kao drugostepeni, ponovo odlučivati po žalbama stranaka na prvostepenu presudu, s tim da će sada morati uvažavati i naloge US. I Sud BiH, po čijoj presudi Glavaš i izdržava kaznu u toj državi, staviće (stavio je) van snage tu svoju raniju presudu, koja se i temeljila na pravosnažnoj, a sad ukinutoj presudi VS, što automatski povlači i puštanje na slobodu.
Nekoliko dana po objavljivanju odluke US, zagrebački županijski sud raspisao je poternicu za Glavašem, s obzirom na to da mu je kao prvostepeni sud izrekao kaznu od 10 godina i da je istražni zatvor obavezan za kaznu preko pet godina.
Pošto US uopšte nije ulazio u meritum krivnje optuženih, očekujem da će VS ponovo potvrditi činjenična utvrđenja prvostepenog suda po pitanju zločina nad srpskim civilima i ponovo ih osuditi uz eventualno smanjenje kazne iz prvostepene presude upravo Glavašu (ostali zločinci su odavno na slobodi), uzimajući mu kao novu olakšavajuću okolnost duži protek vremena od počinjenog dela.
Potpuno je izvesno da predmetna odluka ne ide u prilog pravdi za žrtve jer ih je sigurno uznemirila i onespokojila. Ali koga briga za srpske žrtve.