“Gotovo sedam godina Hrvatska pravoslavna crkva (HPC) pokušava se registrovati kao verska zajednica u Hrvatskoj. Njihovu pravnu borbu da iz udruženja postanu verska zajednica ovih je dana ponovno osujetilo Ministarstvo pravosuđa i uprave … “, objavio je početkom aprila o.g. portal narod.hr, a prenelo još nekoliko hrvatskih, uglavnom proustaških, medija.
Iz pomenute objave doznajemo da u Evidenciji verskih zajednica u Republici Hrvatskoj postoji čak 55 verskih zajednica, poput hinduističke, budističke, scijentološke…, koje kao takve smeju delovati na teritoriju te države, ali među njima nema tzv. HPC, koju njen čelnik, “hrvatski arhiepiskop” Aleksandar, pokušava registrovati kao versku zajednicu od 2017, kada je podneo zahtev za upis u Evidenciju verskih zajednica. Ministarstvu pravosuđa i uprave trebalo je dve i po godine od prvog zahteva da donese negativno rešenje, protiv kojeg je tzv. HPC podnela upravnu tužbu, koju je Upravni sud svojom presudom odbio, dok je Visoki upravni sud, po žalbi tzv. HPC, poništio predhodne odluke i predmet vratio nadležnom ministarstvu, koje je u ponovljenom postupku, 22. marta o.g., ponovo donelo negativnu odluku, koju je potpisao ministar Ivan Malenica.
Kritikujući odluku ministra, a posredno i celu Vladu RH, “hrvatski arhiepiskop” Aleksandar izjavljuje: “Sve ovo nas neće pokolebati i ostajemo u nadi da će sudska vlast u Hrvatskoj pronaći u sebi snagu i suprotstaviti se izvršnoj vlasti u njenoj samovolji i bahatosti te uvesti vladavinu zakona u demokratskoj Hrvatskoj kako bismo mogli uzdignuti obnovljenu HPC u njenom punom sjaju u Božjem imenu i na dobrobit blagovjernog hrvatskog naroda”.
I nije stao. Okupio je oko sebe “prave pravoslavce” poput Tihomira Dujmovića (novinara i publiciste, autora knjige “Razgovori sa dr. Antom Ciligom” i VHS-a o kardinalu Stepincu), Damira Borovčaka (člana Hrvatskog društva katoličkih novinara), Igora Vukića (srpskih korena, koji tvrdi da u ustaškom logoru Jasenovac nije bilo ubijanja), Marka Juriča (televizijskog voditelja, koji se otvoreno zalaže za legalizaciju ustaškog pozdrava “za dom spremni”), Vjekoslava Krsnika (nekadašnjeg dopisnika Tanjuga iz Splita i Australije, jednog od osnivača HINA-e te dugogodišnjeg slobodnog novinara u Njujorku i Zagrebu)…, i krenuo širom Hrvatske da promoviše zbornik radova o tzv. HPC, u kojem se nalazi i prilog hrvatskog ratnog vojnog invalida Maria Filipija, autora knjige “Nikola Tesla ispod paučine”, u kojoj “dokazuje” da je Tesla, iako od roditelja pravoslavaca, po državi rođenja, Hrvat po nacionalnosti.
Njihove stavove sublimirao je najstariji i najiskusniji među njima Vjekoslav Krsnik (84) u svom tekstu “Plenkovićev ministar odbio sudsku presudu za registraciju HPC”, objavljenom 9. aprila na portalu “Projekt Velebit”, koji u najkraćem glase:
U Hrvatskoj živi znatan broj građana koji se izjašnjavaju kao Hrvati pravoslavne vere (po popisu iz 2011. oko 17.000, a po popisu iz 2021. po proceni oko 40.000), koji zbog raznih političkih i istorijskih okolnosti nisu bili verski organizovani kao što je to bilo za vreme NDH kad je postojala HPC na čelu s patrijarhom Germogenom, koja je bila priznata od Carigradskog patrijarha i Vaseljenskog sabora pravoslavnih crkava, a koja je prestala postojati porazom NDH kada su partizani pobili celo sveštenstvo sa patrijarhom na čelu. Registracija HPC je izuzetno važno političko i identitesko i versko pitanje “jer je status HPC grubo narušen delovanjem tzv. Srpske pravoslavne crkve (SPC) u RH, koja pravno ne postoji u RH, pošto nije registrovana, pa praktično deluje ilegalno, što joj ne smeta da u Hrvatskoj svake godine ubira na milione evra od nekretnina što ih je dobila ugovorom potpisanim s vladom Ivice Račana, koji novac šalje u Srbiju za finansiranje SPC-e”; Političko-pravosudna bitka za osnivanje HPC se nastavlja s jedne strane delatnošću arhiepiskopa Aleksandra, a s duge strane nastojanjem još nedovoljno snažnog udruženja Hrvata pravoslavne veroispovesti da Hrvatska konačno dobije autokefalnu HPC priznatu od carigradskog patrijarha i Vaseljenskog sabora pravoslavnih crkava, za što će trebati uložiti dosta truda i napora.
Samo nekoliko dana kasnije, televizijski voditelj Marko Jurič, koji se često viđao u pratnji “hrvatskog arhiepiskopa” Aleksandra (Bugarina, “povezanog sa nekom lažnom međunarodnom crkvom u Parizu”) prilikom vršenja njegovih crkvenih obreda (ispred panoa sa stilizovanim pravoslavnim krstom na ustaškom grbu ispod natpisa “Hrvatska pravoslavna crkva” ispisanog latinicom), od strane Opštinskog krivičnog suda u Zagrebu nepravosnažno je osuđen na deset meseci zatvora, uslovno na dve godine, zbog toga što je u januaru 2016. u emisiji televizije Z1, aludirajući na tadašnjeg zagrebačkog mitropolita Porfirija, poručio: “Dakle, dragi moji Zagrepčani, kada se šećete Cvetnim trgom, pogotovo majke s decom, pripazite da ne bi koji od tih četničkih vikara istrčao iz crkve i malo u svojoj najboljoj maniri klanja izveo svoj krvavi pir na našem najlepšem zagrebačkom trgu”, s obrazloženjem “da je svojim komentarima kod većeg broja ljudi želeo potaknuti osećaj mržnje i netrpeljivosti prema pripadnicima srpske nacionalne manjine, vernicima pravoslavne veroispovesti i sveštenstvu SPC-a”.
U zaštitu prava tzv. HPC uključio se i Australsko-hrvatski kongres, koji je 4. aprila o.g. premijeru Plenkoviću poslao pismo u kojem se, pored ostalog, navodi: “Poštovani predsedniče, ne ulazeći u istorijske činjenice, prava hrvatskog naroda na svoju vlastitu pravoslavnu crkvu, ovde se ne radi o nekom političkom činu, niti se brani opstanak drugih sličnih pravoslavnih crkava u Hrvatskoj, nego se radi o izboru, pravu svakog čoveka da svoju veru ispunjava onako kako on to želi, što je ustvari garantovano i u Ustavu RH. Zato apelujemo na Vas, na Vladu RH, da konačno omogući registraciju Hrvatske pravoslavne crkve u RH”.
Pitanje verskih zajednica u RH uređeno je Zakonom o pravnom položaju verskih zajednica (NN 83/02, 73/13), kojim je predviđeno da se novoosnovane verske zajednice upisuju u Evidenciju verskih zajednica, koju vodi Ministarstvo pravosuđa i uprave, podnošenjem zahteva za upis uz koji se dostavlja: akt iz kojeg je vidljivo da verska zajednica ima najmanje 500 vernika i akt iz kojeg je vidljivo da je novoosnovana verska zajednica kao zajednica vernika prije podnošenja zahteva bila upisana u registar udruženja najmanje pet godina.
Jedan od uslova tzv. HPC je u međuvremenu ispunila. Naime, Hrvatska pravoslavna zajednica registrovana je 2017. kao udruženje građana s ciljem “revitalizacije Hrvatske pravoslavne crkve nestale u Drugom svetskom ratu te duhovnog razvitka i unapređenja kvalitete života – pojedinaca kroz učenje o pravoslavlju kao takvom”. Ako još naprave i spisak od najmanje 500 vernika, što ne bi trebao biti problem ako ih se po zadnjem popisu stanovništva popisalo oko 40.000 (?!), registracija je izvesna.
I pored svega što nađoh i napisah o uskrsloj tzv. HPC i njenim promoterima, i dalje mi je enigmatično odakle toliki broj Hrvata među pravoslavcima u vreme kada je u njihovoj matičnoj državi još uvek prisutan proces pohrvaćenja i pokatoličenja Srba. Sva je prilika da su u proces “desrbizacije” pravoslavne vere u Hrvatskoj uključeni mnogo jači igrači od bugarskog raspopa Aleksandra i pomenutih promotora.
Objavljeno u dnevnom listu „Politika“, 25. aprila 2023. godine
